Επιδημιολογία-Μετάδοση του κορωνοϊού SARS-CoV-2.

Επιδημιολογία-Μετάδοση του κορωνοϊού SARS-CoV-2.
Κωνσταντίνος Παπανικολάου, Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος

Τη 31/12/2019 η Κίνα ανέφερε στον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) ομάδα σχετιζόμενων μεταξύ των κρουσμάτων πνευμονίας άγνωστης αιτιολογίας στη πόλη Wuhan της επαρχίας Hubei. Τη 9/1/2020 ταυτοποιήθηκε ένας νέος κοροναϊός ως αίτιο της λοίμωξης αυτής που ονομάστηκε COVID-19 (Coronavirus disease 2019). Ανήκει στο γένος betacoronavirus και προστίθεται στους ήδη γνωστούς 7 τύπους κοροναϊών που προκαλούν στον άνθρωπο κοινό κρυολόγημα και σπανιότερα λοιμώξεις κατωτέρου αναπνευστικού.

Στον ιό, που βρέθηκε παρόμοιος με το κοροναϊό που προκάλεσε το σύνδρομο σοβαρής αναπνευστικής δυσχέρειας (SARS) το 2002, δόθηκε το όνομα SARS-CoV-2. Η συρροή των πρώτων κρουσμάτων γύρω από μια αγορά άγριων ζώων στη Wuhan και η συγγένεια του με είδη κοροναϊού των νυχτερίδων καθιστά πιθανή τη μεταπήδηση από τις νυχτερίδες ή άλλο θηλαστικό σε ενδιάμεσο ξενιστή και από εκεί στον άνθρωπο.

Ο SARS-CoV-2 χρησιμοποιεί τον υποδοχέα του μετατρεπτικού ενζύμου τις αγγειοτενσίνης για να προσβάλλει τις κυψελίδες και προκαλεί σε κάποιους από τους ασθενείς πνευμονία με θνητότητα που στη Κίνα υπολογίζεται κοντά στο 2 – 2.5%.

Ξεκινώντας από την Κίνα ο ιός προκαλεί παγκόσμια πανδημία με επίκεντρο πλέον την Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Σύμφωνα με το παρατηρητήριο του Πανεπιστημίου Jonns Hopkins, την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές (6/4/2020), έχουν καταγραφεί σε όλο το κόσμο 1.324.907 επιβεβαιωμένα κρούσματα COVID-19 με 73,703 θανάτους αποδιδόμενους στη λοίμωξη. Στις ΗΠΑ καταγράφονται πλέον τα περισσότερα περιστατικά παγκοσμίως (352.546) ενώ οι περισσότεροι θάνατοι καταγράφονται ως αυτή τη στιγμή στην Ιταλία (16.523)(coronavirus.jhu.edu).

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ECDC για τη δυναμική της πανδημίας, σήμερα η υψηλότερη αθροιστική επίπτωση της νόσου παρατηρείται σε Ιταλία και Ισπανία (>200 κρούσματα / 100.000 πληθυσμού) και ακολουθούν Γαλλία, Γερμανία και ΗΠΑ με αθροιστική επίπτωση 100–200 κρούσματα / 100.000 πληθυσμού. Οι αριθμοί ξεπερνούν την επίπτωση που μετρήθηκε στην επαρχία Hubei της Κίνας κατά τη κορύφωση της επιδημίας και δείχνουν επιταχυνόμενη διασπορά του ιού. Οι προηγηθείσες προβλέψεις για κορύφωση της πανδημίας στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες στις αρχές Απριλίου φαίνεται πως επιβεβαιώνονται, με την εξαίρεση της Ιταλίας όπου η κορύφωση ήρθε στο τέλος Μαρτίου (qap.ecdc.europa.eu).

Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί ως τη 6/4/2020, 1755 κρούσματα από τα οποία κατέληξαν 79 ασθενείς.

Η ηλικιακή κατανομή των κρουσμάτων στη Κίνα ήταν ως εξής: ≥80 ετών: 3% (1408 περιπτώσεις), 30-79 ετών: 87% (38 680 περιπτώσεις), 20-29 ετών: 8% (3619 περιπτώσεις), 10-19 ετών: 1% (549 περιπτώσεις), <10 ετών: 1% (416 περιπτώσεις) (1).

Σε πολλές περιπτώσεις η λοίμωξη είναι ασυμπτωματική. Η πιθανότητα ασυμπτωματικής λοίμωξης είναι δύσκολο να υπολογιστεί παρά μόνο με μαζικό έλεγχο του πληθυσμού. Υπολογίζεται πάντως ότι οι νοσούντες εμφανίζουν σε ποσοστό 80% ήπια νόσο. Το 20% που απομένει και νοσεί βαρύτερα, εκδηλώνει κατά κύριο λόγο πνευμονία και από αυτούς οι μισοί περίπου σοβαρή αναπνευστική ανεπάρκεια που απαιτεί μηχανική υποστήριξη της αναπνοής.

Πληθυσμιακές ομάδες που κινδυνεύουν περισσότερο για σοβαρή νόσο ή και θάνατο είναι τα άτομα > 70 ετών και αυτά με υποκείμενα νοσήματα όπως υπέρταση, σακχαρώδη διαβήτη, καρδιαγγειακή νόσο και χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια. Οι άνδρες επίσης νοσούν βαρύτερα από τις γυναίκες. Αυξημένη ευαισθησία στον ιό έχουν και τα άτομα με αυξημένη έκφραση του υποδοχέα ACE2 (μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης). Ηλικιωμένοι, καπνιστές και υπερτασικοί ασθενείς εκφράζουν περισσότερο τον υποδοχέα αυτό στους πνεύμονες τους και ως εκ τούτου κινδυνεύουν από βαρύτερη νόσηση.

Η πρώτη φάση της πανδημίας ανέδειξε επίσης τη δυνατότητα της λοίμωξης για ταχεία διασπορά σε νοσοκομεία – οίκους ευγηρίας – δομές χρονίως πασχόντων αλλά και τους επαγγελματίες υγείας ως ομάδα υψηλού κινδύνου. Μεγάλος αριθμός από αυτούς νόσησαν και σε αρκετές περιπτώσεις κατέληξαν.



1. Zunyou and McCoogan, JAMA. Published online February 24, 2020. doi:10.1001/jama.2020.2648


Μετάδοση
Κωνσταντίνος Παπανικολάου, Παθολόγος – Λοιμωξιολόγος

Ο ιός SARS-CoV-2 μεταδίδεται με σταγονίδια και άμεση ή έμμεση επαφή. Ο ιός βρίσκεται σε σταγονίδια μεγέθους 5-10 μm. Η μετάδοση από άνθρωπο σε άνθρωπο γίνεται μέσω της εκπομπής αυτών των σταγονιδίων όταν το άτομο που φέρει τον ιό βήχει, πταρνίζεται ή απλώς μιλά. Τα σταγονίδια προσβάλλουν τους βλεννογόνους άλλου ανθρώπου στην ακτίνα των 1.8 μέτρων ή επικάθονται σε επιφάνειες από όπου μπορεί να μολυνθεί κανείς μέσω της επαφής (από την επιφάνεια στα δάκτυλα με την αφή και πάλι μέσω της αφής στη μύτη ή τους επιπεφυκότες όταν αγγίζει το πρόσωπο του) (1). Μετάδοση μπορεί επίσης να συμβεί μέσω άμεσης επαφής με τον ίδιο τον ασθενή ή μέσω έμμεσης επαφής με αντικείμενα που αυτός έχει αγγίξει ή έχουν χρησιμοποιηθεί σε αυτόν όπως στηθοσκόπιο, θερμόμετρο κλπ. (2).

Αερογενής μετάδοση με σωματίδια < 5 μm (αερόλυμα) μπορεί να συμβεί κατά τη διάρκεια επεμβατικών πράξεων όπως αναρροφήσεις, διασωλήνωση, βρογχοσκόπηση και αλλαγή θέσης του ασθενή (3). Με την εξαίρεση αυτών των πράξεων, δεν φαίνεται πιθανή η αερογενής μετάδοση. Υπάρχουν μελέτες που υποστηρίζουν ότι ο ιός παραμένει στον αέρα για ώρες, εντούτοις δεν έχει βρεθεί RNA του SARS-CoV-2 στον αέρα σε δωμάτια ασθενών που δεν υποβλήθηκαν σε βρογχοσκόπηση, διασωλήνωση και άλλες πράξεις που παράγουν αερόλυμα. Αντίθετα είναι βέβαιο ότι επιζεί σε άψυχες επιφάνειες για πολλές ώρες ως αρκετές ημέρες.

Παρότι ο ιός αποβάλλεται στα κόπρανα μάλλον δεν μεταδίδεται με τη κοπρανο – στοματική οδό (2).

Φαίνεται ότι ο ιός υπάρχει σε μεγάλη συγκέντρωση στην αναπνευστική οδό του ασθενή 1-2 ημέρες προ της εκδήλωσης συμπτωμάτων. Παραμένει εκεί περίπου 8 ημέρες στις ήπιες περιπτώσεις, ενώ στη πιο βαριά νόσο μπορεί να μείνει και 2 εβδομάδες. Το φορτίο του ιού είναι υψηλότερο στις βαρύτερες περιπτώσεις σε σχέση με τις ηπιότερες. Το ιϊκό φορτίο είναι επίσης μέγιστο γύρω στην έναρξη της νόσου, όπως και στη Γρίπη αλλά σε αντίθεση με τους άλλους κοροναϊούς SARS-CoV και MERS-CoV. Αντίθετα, το ιϊκό φορτίο δεν φαίνεται να διαφέρει μεταξύ των συμπτωματικών και ασυμπτωματικών. Αυτό ίσως υποδεικνύει ότι και οι ασυμπτωματικοί μπορούν να μεταδόσουν τον ιό. Η παρουσία του ιού στο αναπνευστικό ασθενών χωρίς – ή με ήπια – συμπτώματα διευκολύνει τη μετάδοση και συμβάλλει στον υψηλό ρυθμό αναπαραγωγής της λοίμωξης. Το R0 – δηλαδή ο αριθμός υγιών ατόμων που μολύνονται από ένα ασθενή – κυμαίνεται μεταξύ 2.2 και 3.2 ανάλογα με τις μελέτες από διαφορετικές χώρες (στη Κίνα αναφέρεται μικρότερο ενώ στην Ιταλία υψηλότερο) (4). Πιθανολογείται η μετάδοση και από φορείς που παραμένουν ασυμπτωματικοί καθόλη τη διάρκεια της λοίμωξης.

Ο ιός παραμένει επίσης για 4-5 εβδομάδες στα κόπρανα χωρίς απαραίτητα να μεταδίδεται και με αυτή την οδό. Βρίσκεται επίσης στο σάλιο και στα ούρα.

Ο μέσος χρόνος επώασης είναι 5-6 ημέρες με εύρος από 2 ως 14 ημέρες. Έχουν αναφερθεί σπάνιες περιπτώσεις με περίοδο επώασης 3 εβδομάδων.

Επιστροφή στην αρχική σελίδα -Πίνακα -Περιεχομένων
Σύνδεσμος :  Διαδικτυακό βιβλίο: Ο Κορονoϊός (SARS-CoV2) και η προκαλούμενη νόσος COVID-19


1. Bourouiba L . Turbulent gas clouds and respiratory pathogen emissions.  JAMA. Published March 26, 2020. doi:10.1001/jama.2020.4756

2. WHO.int

3. Saad B. Omer et al. JAMA. Published online April 6, 2020. doi:10.1001/jama.2020.5788.

4. Ecdc.europa.eu