Κλινικές Εκδηλώσεις-Συμπτώματα και κλινική εικόνα της νόσου από κορονοϊό COVID-19.
Γεώργιος Χατζηαθανασίου MD, PhD
Ιωάννης Μπαραμπούτης MD, PhD
Ιωάννης Μπαραμπούτης MD, PhD
Κλινικές εκδηλώσεις
Γενικά
Ο χρόνος επώασης (incubation period) για τη νόσο COVID-19 με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα είναι έως14 ημέρες μετά την έκθεση στον ιό, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις τα συμπτώματα εμφανίζονται περίπου 4-5 ημέρες μετά την έκθεση στον ιό.
Οι περισσότερες λοιμώξεις COVID-19 είναι ήπιες (περίπου το 80% των περιπτώσεων-αν και τα ποσοστά διαφέρουν σε στατιστικές από διαφορετικές χώρες).
Ως ήπιες περιπτώσεις χαρακτηρίζονται εκείνες χωρίς την εκδήλωση πνευμονίας ή με ήπια πνευμονία χωρίς δύσπνοια και υποξαιμία.
Ασυμπτωματικές λοιμώξεις έχουν επίσης αναφερθεί, αλλά είναι άγνωστη η συχνότητά τους.
Σοβαρή ασθένεια αναφέρεται περίπου στο 13-15% των περιπτώσεων. (Και πάλι τονίζεται ότι παρατηρούνται διαφορές σε διάφορες επιμέρους στατιστικές, ανάλογα και με τη μέση ηλικία του πληθυσμού των ασθενών και ανάλογα και με την έκταση και τη συχνότητα των διαγνωστικών ελέγχων σε διαφορετικές χώρες). Ως σοβαρή ασθένεια εννοείται η ιογενής πνευμονία με δύσπνοια, υποξαιμία (κορεσμός οξυγόνου στην παλμική οξυμετρία <94% στον ατμοσφαιρικό αέρα) ή ανεύρεση στις απεικονιστικές εξετάσεις συμμετοχής των πνευμόνων >50% εντός 24 έως 48 ωρών.
Κρίσιμη νόσος (critical disease) παρατηρείται σε μικρότερο ποσοστό ασθενών (περίπου 5%, αν και οι στατιστικές ποικίλλουν). Ως κρίσιμη νόσος θεωρείται η βαρύτατη νόσος που είναι απειλητική για τη ζωή, πχ με αναπνευστική ανεπάρκεια με κλινική εικόνα συνδρόμου οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS), ή σηπτική καταπληξία (σοκ) ή πολυοργανική δυσλειτουργία (σύνδρομο δυσλειτουργίας πολλαπλών οργάνων (MODS- multiple organ dysfunction syndrome).
Μία ενδιαφέρουσα παρατήρηση για την εξέλιξη της κλινικής εικόνας μεταξύ των ασθενών που τελικά εμφανίζουν κρίσιμη νόσο έχει προκύψει από αναδρομικές μελέτες και είναι η εξής: Συχνά παρατηρείται ότι σε ασθενείς με κρίσιμη νόσο συμπεριλαμβανομένου του συνδρόμου ARDS, η έναρξη της δύσπνοιας συμβαίνει σχετικά καθυστερημένα στην πορεία της νόσου πχ από την 6η-7η ημέρα από την έναρξη των συμπτωμάτων και μετά. Ωστόσο μετά την εμφάνιση της δύσπνοιας, η επιδείνωση με εμφάνιση συνδρόμου οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS) είναι συχνά ταχεία (περίπου μετά από 2-3 ημέρες, σε μελέτες έχει βρεθεί διάμεση τιμή 2,5 ημέρες). Το συχνότερο εύρημα στους ασθενείς με κρίσιμη νόσο είναι η οξεία υποξαιμική αναπνευστική ανεπάρκεια λόγω του ARDS. Η σοβαρή υποξαιμία είναι το κύριο χαρακτηριστικό και είναι συχνή, ενώ η υπερκαπνία είναι σπάνια.
Το συνολικό ποσοστό θνητότητας της νόσου (επί των τεκμηριωμένων κρουσμάτων) υπολογίζεται αδρά περίπου σε 2-4%.
Το φάσμα της βαρύτητας της νόσου από κορωναϊό -2019 (COVID-19)
Το κλινικό φάσμα της συμπτωματικής λοίμωξης είναι ευρύ και κυμαίνεται από ήπια λοίμωξη έως κρίσιμη (βαρύτατη).Οι περισσότερες λοιμώξεις COVID-19 είναι ήπιες (περίπου το 80% των περιπτώσεων-αν και τα ποσοστά διαφέρουν σε στατιστικές από διαφορετικές χώρες).
Ως ήπιες περιπτώσεις χαρακτηρίζονται εκείνες χωρίς την εκδήλωση πνευμονίας ή με ήπια πνευμονία χωρίς δύσπνοια και υποξαιμία.
Ασυμπτωματικές λοιμώξεις έχουν επίσης αναφερθεί, αλλά είναι άγνωστη η συχνότητά τους.
Σοβαρή ασθένεια αναφέρεται περίπου στο 13-15% των περιπτώσεων. (Και πάλι τονίζεται ότι παρατηρούνται διαφορές σε διάφορες επιμέρους στατιστικές, ανάλογα και με τη μέση ηλικία του πληθυσμού των ασθενών και ανάλογα και με την έκταση και τη συχνότητα των διαγνωστικών ελέγχων σε διαφορετικές χώρες). Ως σοβαρή ασθένεια εννοείται η ιογενής πνευμονία με δύσπνοια, υποξαιμία (κορεσμός οξυγόνου στην παλμική οξυμετρία <94% στον ατμοσφαιρικό αέρα) ή ανεύρεση στις απεικονιστικές εξετάσεις συμμετοχής των πνευμόνων >50% εντός 24 έως 48 ωρών.
Κρίσιμη νόσος (critical disease) παρατηρείται σε μικρότερο ποσοστό ασθενών (περίπου 5%, αν και οι στατιστικές ποικίλλουν). Ως κρίσιμη νόσος θεωρείται η βαρύτατη νόσος που είναι απειλητική για τη ζωή, πχ με αναπνευστική ανεπάρκεια με κλινική εικόνα συνδρόμου οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS), ή σηπτική καταπληξία (σοκ) ή πολυοργανική δυσλειτουργία (σύνδρομο δυσλειτουργίας πολλαπλών οργάνων (MODS- multiple organ dysfunction syndrome).
Μία ενδιαφέρουσα παρατήρηση για την εξέλιξη της κλινικής εικόνας μεταξύ των ασθενών που τελικά εμφανίζουν κρίσιμη νόσο έχει προκύψει από αναδρομικές μελέτες και είναι η εξής: Συχνά παρατηρείται ότι σε ασθενείς με κρίσιμη νόσο συμπεριλαμβανομένου του συνδρόμου ARDS, η έναρξη της δύσπνοιας συμβαίνει σχετικά καθυστερημένα στην πορεία της νόσου πχ από την 6η-7η ημέρα από την έναρξη των συμπτωμάτων και μετά. Ωστόσο μετά την εμφάνιση της δύσπνοιας, η επιδείνωση με εμφάνιση συνδρόμου οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS) είναι συχνά ταχεία (περίπου μετά από 2-3 ημέρες, σε μελέτες έχει βρεθεί διάμεση τιμή 2,5 ημέρες). Το συχνότερο εύρημα στους ασθενείς με κρίσιμη νόσο είναι η οξεία υποξαιμική αναπνευστική ανεπάρκεια λόγω του ARDS. Η σοβαρή υποξαιμία είναι το κύριο χαρακτηριστικό και είναι συχνή, ενώ η υπερκαπνία είναι σπάνια.
Το συνολικό ποσοστό θνητότητας της νόσου (επί των τεκμηριωμένων κρουσμάτων) υπολογίζεται αδρά περίπου σε 2-4%.
Παράγοντες κινδύνου για σοβαρή νόσο από τον κορωναϊό SARS-CoV2
Η μεγάλη ηλικία συσχετίστηκε με αυξημένη θνητότητα
( Σε άτομα 70 -79 ετών θνητότητα 8 % και σε άτομα ηλικίας 80 ετών και άνω, θνητότητα 15% )
Παθολογικές καταστάσεις όπως:
Καρδιακή ανεπάρκεια, χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια (ΧΑΠ), σακχαρώδης διαβήτης, στεφανιαία νόσος, υπέρταση, χρόνια νεφρική νόσος, ενεργός κακοήθη νόσος (ογκολογικοί ασθενείς), σοβαρή παχυσαρκία με δείκτη μάζας σώματος (BMI) > 40.
Σημείωση: Στην παλμική οξυμετρία ο φυσιολογικός κορεσμός είναι ≥ 95%, συνεπώς εφόσον αυτός ανευρεθεί < 94% υπάρχει υποξαιμία. Ένα σημείο υποξαιμίας που μπορεί να παρατηρηθεί είναι η κεντρική κυάνωση (κυανή απόχρωση στα χείλη, το βλεννογόνο του στόματος ή και στα πτερύγια των αυτιών). Η κυάνωση θεωρείται γενικά ένδειξη σοβαρής πνευμονίας, αλλά η απουσία εμφανούς κυανώσεως δεν μπορεί να αποκλείσει την υποξαιμία (Άλλωστε, είναι δύσκολο να εμφανισθεί κυάνωση, σε περίπτωση αναιμίας).
Huang C, Wang Y, Li X, et al. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. Lancet 2020; 395:497.
Clinical Key Elsevier. Coronavirus: novel coronavirus (COVID-19) infection
Τα συμπτώματα της νόσου COVID-19
Τα συμπτώματα της νόσου COVID-19 ποικίλλουν σχετικά στα διάφορα άτομα, αλλά κυρίως μπορούν να παρατηρηθούν τα ακόλουθα:
Πυρετός
(83-99%)
Βήχας
(59-82%)
Κόπωση
(44-70%)
Ανορεξία
(40-84%)
Δύσπνοια
(31-40%)
Παραγωγή
πτυέλων (28-33%)
Μυαλγίες
(11-35%)
Έχουν
περιγραφεί και άτυπες κλινικές εικόνες. Στους ηλικιωμένους ενήλικες και σε
άτομα με συνοσηρότητες μπορεί σε κάποιες περιπτώσεις να καθυστερήσει η
εμφάνιση πυρετού και αναπνευστικών
συμπτωμάτων. Σε μία μελέτη 1.099 νοσηλευόμενων ασθενών, ο πυρετός κατά την
εισαγωγή στο νοσοκομείο είχε εκδηλωθεί μόνο στο 44% των ασθενών αλλά αργότερα, κατά τη διάρκεια
της νοσηλείας, εμφάνισε πυρετό συνολικά το 89% των ασθενών. Μερικά άτομα με νόσο COVID-19 έχουν εμφανίσει
γαστρεντερικά συμπτώματα όπως διάρροια και ναυτία πριν από την εμφάνιση του
πυρετού και συμπτωμάτων και σημείων από το κατώτερο αναπνευστικό σύστημα.
Κλινικές εκδηλώσεις: πνευμονικές
Βήχας (είναι το πιο συχνό ενόχλημα από το αναπνευστικό, συνηθέστερα ξηρός και λιγότερο συχνά με παραγωγή πτυέλων
Δύσπνοια (είναι συχνό σύμπτωμα σε πιο σοβαρές περιπτώσεις)
Κλινικές εκδηλώσεις: εξωπνευμονικές
Πυρετός
Κόπωση /γενική κακουχία
Ανορεξία
Μυαλγίες
Λιγότερο συχνές:
Κεφαλαλγία
Φαρυγγαλγία
Γαστρεντερικά συμπτώματα : ναυτία, έμετος, διάρροια
Σε κάποιες περιπτώσεις έχει αναφερθεί ανοσμία ή αγευσία πριν από την έναρξη των αναπνευστικών συμπτωμάτων.
Η λοίμωξη COVID-19 στα παιδιά
Στα παιδιά με νόσο COVID-19 τα συμπτώματα είναι συνήθως λιγότερο σοβαρά από τους ενήλικες και παρουσιάζονται κυρίως με βήχα και πυρετό, ενώ έχει παρατηρηθεί και συλοίμωξη (επιπλέκουσα μικροβιακή λοίμωξη). Έχουν αναφερθεί σχετικά λίγες περιπτώσεις βρεφών με επιβεβαιωμένη νόσο COVID-19, τα οποία παρουσίασαν ήπια ασθένεια.
Παρά το γεγονός ότι η νόσος στα παιδιά συνήθως είναι ήπια, είναι δυνατόν σε μερικά παιδιά να εμφανιστεί βαριά πνευμονία (που εκδηλώνεται με σοβαρή αναπνευστική δυσχέρεια ( ταχύπνοια, γογγυσμός και εισολκή των μεσοπλευρίων διαστημάτων), χαμηλό κορεσμό της αιμοσφαιρίνης σε οξυγόνο ή κεντρική κυάνωση, ή αδυναμία σίτισης, ή ληθαργικότητα.
Έχει προκύψει προβληματισμός το τελευταίο διάστημα για ενδεχόμενη συσχέτιση περιστατικών νόσου Kawasaki και περιστατικών συνδρόμου τοξικού σοκ σε παιδιά με τη λοίμωξη από τον κορονοϊό SARS-CoV-2. Το θέμα είναι ακόμη υπό διερεύνηση.
Επιβεβαιωμένο κρούσμα:
Άτομο στο οποίο η λοίμωξη από τον κορονοϊό SARS-CoV-2 είναι εργαστηριακά επιβεβαιωμένη, ανεξαρτήτως των κλινικών συμπτωμάτων και σημείων.
Κάθε πιθανό ή επιβεβαιωμένο κρούσμα πρέπει να δηλώνεται άμεσα στον ΕΟΔΥ μέσω του «Δελτίου Δήλωσης Κρούσματος από τον ιό SARS-CoV-2» https://eody.gov.gr/wp-content/uploads/2020/03/COVID-19-deltio-dilosis.pdf
Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις υπάρχουν τα ευρήματα που παρατηρούνται γενικά σε ιογενή ή σε άτυπη πνευμονία:
Ο πυρετός είναι το πιο συχνό αντικειμενικό εύρημα, ενώ μπορεί να υπάρχουν και παθολογικά ευρήματα από την ακρόαση των πνευμόνων: Διάχυτοι μη μουσικοί ρόγχοι (υγροί ρόγχοι ή τρίζοντες-crackles) ή/και διάχυτοι μουσικοί ρόγχοι (ρεγχάζοντες-rhonchi). Ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου μπορεί να υπάρχει και ταχυκαρδία, ταχύπνοια ( >20 αναπνοές /λεπτό) ή/και ελάττωση της έντασης του αναπνευστικού ψιθυρίσματος.
Πρέπει να σημειωθεί ότι σε αρκετούς ασθενείς με ιογενή πνευμονία μπορεί ο πυρετός να είναι χαμηλός ή μέτριας έντασης και τα αντικειμενικά ευρήματα από την ακρόαση (ή και την επίκρουση) να είναι σχεδόν απόντα ή σχετικά ήπια παρά τη σοβαρή κατάσταση του ασθενούς, όπως φαίνεται από τη δύσπνοια, την ταχύπνοια και την ταχυκαρδία. Συνεπώς, χρειάζεται προσοχή να μην υποτιμήσουμε τη βαρύτητα της νόσου σε εκείνες τις περιπτώσεις που τα ακροαστικά ευρήματα δεν είναι έντονα. Σε άλλες περιπτώσεις υπάρχουν διάχυτα αμφοτερόπλευρα ακροαστικά ευρήματα, όπως υγροί ή και μουσικοί ρόγχοι.
Η λοίμωξη COVID-19 στα παιδιά
Στα παιδιά με νόσο COVID-19 τα συμπτώματα είναι συνήθως λιγότερο σοβαρά από τους ενήλικες και παρουσιάζονται κυρίως με βήχα και πυρετό, ενώ έχει παρατηρηθεί και συλοίμωξη (επιπλέκουσα μικροβιακή λοίμωξη). Έχουν αναφερθεί σχετικά λίγες περιπτώσεις βρεφών με επιβεβαιωμένη νόσο COVID-19, τα οποία παρουσίασαν ήπια ασθένεια.
Παρά το γεγονός ότι η νόσος στα παιδιά συνήθως είναι ήπια, είναι δυνατόν σε μερικά παιδιά να εμφανιστεί βαριά πνευμονία (που εκδηλώνεται με σοβαρή αναπνευστική δυσχέρεια ( ταχύπνοια, γογγυσμός και εισολκή των μεσοπλευρίων διαστημάτων), χαμηλό κορεσμό της αιμοσφαιρίνης σε οξυγόνο ή κεντρική κυάνωση, ή αδυναμία σίτισης, ή ληθαργικότητα.
Έχει προκύψει προβληματισμός το τελευταίο διάστημα για ενδεχόμενη συσχέτιση περιστατικών νόσου Kawasaki και περιστατικών συνδρόμου τοξικού σοκ σε παιδιά με τη λοίμωξη από τον κορονοϊό SARS-CoV-2. Το θέμα είναι ακόμη υπό διερεύνηση.
Ορισμοί: Ύποπτο κρούσμα και επιβεβαιωμένο κρούσμα της λοίμωξης από τον κορονοϊό (κοροναϊό) SARS-CoV-2
Ύποπτο κρούσμα: Από τη 12η Μαρτίου 2020 που η νόσος COVID-19 χαρακτηρίστηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ) ως πανδημία, κάθε ασθενής με νέα εμφάνιση συμπτωμάτων συμβατών με τη νόσο (όπως αυτά που αναφέρθηκαν παραπάνω), σε οποιαδήποτε χώρα, πρέπει να θεωρείται ως ύποπτο κρούσμα. Ο ασθενής που θεωρείται ύποπτο κρούσμα πρέπει να απομονώνεται για αποφυγή διάδοσης της λοίμωξης, ενώ πρέπει να λαμβάνονται μέτρα προφύλαξης από το υγειονομικό προσωπικό κατά την επαφή με τον ασθενή (μάσκα, γάντια, ποδιά /μάσκα στον ασθενή, κλπ βλέπε κεφάλαιο Προφύλαξη και Πρόληψη της νόσου από κοροναϊό COVID-19 )Επιβεβαιωμένο κρούσμα:
Άτομο στο οποίο η λοίμωξη από τον κορονοϊό SARS-CoV-2 είναι εργαστηριακά επιβεβαιωμένη, ανεξαρτήτως των κλινικών συμπτωμάτων και σημείων.
Κάθε πιθανό ή επιβεβαιωμένο κρούσμα πρέπει να δηλώνεται άμεσα στον ΕΟΔΥ μέσω του «Δελτίου Δήλωσης Κρούσματος από τον ιό SARS-CoV-2» https://eody.gov.gr/wp-content/uploads/2020/03/COVID-19-deltio-dilosis.pdf
Αντικειμενική εξέταση
Στις περιπτώσεις με ήπια νόσο και συμπτωματολογία ιώσεως του ανωτέρου αναπνευστικού δεν υπάρχουν αξιόλογα ευρήματα στην αντικειμενική εξέταση, εκτός από τον πυρετό.Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις υπάρχουν τα ευρήματα που παρατηρούνται γενικά σε ιογενή ή σε άτυπη πνευμονία:
Ο πυρετός είναι το πιο συχνό αντικειμενικό εύρημα, ενώ μπορεί να υπάρχουν και παθολογικά ευρήματα από την ακρόαση των πνευμόνων: Διάχυτοι μη μουσικοί ρόγχοι (υγροί ρόγχοι ή τρίζοντες-crackles) ή/και διάχυτοι μουσικοί ρόγχοι (ρεγχάζοντες-rhonchi). Ανάλογα με τη βαρύτητα της νόσου μπορεί να υπάρχει και ταχυκαρδία, ταχύπνοια ( >20 αναπνοές /λεπτό) ή/και ελάττωση της έντασης του αναπνευστικού ψιθυρίσματος.
Πρέπει να σημειωθεί ότι σε αρκετούς ασθενείς με ιογενή πνευμονία μπορεί ο πυρετός να είναι χαμηλός ή μέτριας έντασης και τα αντικειμενικά ευρήματα από την ακρόαση (ή και την επίκρουση) να είναι σχεδόν απόντα ή σχετικά ήπια παρά τη σοβαρή κατάσταση του ασθενούς, όπως φαίνεται από τη δύσπνοια, την ταχύπνοια και την ταχυκαρδία. Συνεπώς, χρειάζεται προσοχή να μην υποτιμήσουμε τη βαρύτητα της νόσου σε εκείνες τις περιπτώσεις που τα ακροαστικά ευρήματα δεν είναι έντονα. Σε άλλες περιπτώσεις υπάρχουν διάχυτα αμφοτερόπλευρα ακροαστικά ευρήματα, όπως υγροί ή και μουσικοί ρόγχοι.
Κάποιες απλές γενικές ενδείξεις βαρύτητας μιας ιογενούς πνευμονίας
Γενικά σε μία ιογενή πνευμονία συχνότητα αναπνοών > 25/λεπτό, σφύξεις > 120/λεπτό, ή κορεσμός της αιμοσφαιρίνης σε οξυγόνο < 93 % με την παλμική οξυμετρία (οξύμετρο δακτύλου) αποτελούν απλές ενδείξεις που πρέπει να θέσουν την υποψία σοβαρής νόσου και ανάγκης για σχολαστική και προσεκτική παρακολούθηση και αντιμετώπιση του ασθενούς. (Σε πιο σοβαρές περιπτώσεις μπορεί να παρατηρούνται ≥ 30 αναπνοές/λεπτό ή και κορεσμός αιμοσφαιρίνης σε οξυγόνο < 90).Ενδείξεις βαριάς πνευμονίας σε ασθενείς με τη νόσο COVID-19 (κατά τον ΠΟΥ):
Αναπνοές > 30 /λεπτό ή έντονη δύσπνοια ή κορεσμός αιμοσφαιρίνης SpO2 ≤ 93% στον ατμοσφαιρικό αέρα, σε ασθενή με τη νόσο COVID και πυρετό ή ευρήματα λοίμωξης αναπνευστικούΕνδείξεις βαριάς πνευμονίας ή ARDS σε παιδιά με τη νόσο COVID-19
Παιδί με βήχα ή δύσπνοια και ένα από τα παρακάτω:
Κεντρική κυάνωση
Κορεσμός της αιμοσφαιρίνης σε οξυγόνο (SpO 2) < 90%
Σοβαρή αναπνευστική δυσχέρεια ( η σοβαρή αναπνευστική δυσχέρεια στα παιδιά εκδηλώνεται εκτός από την ταχύπνοια και με γογγυσμό και εισολκή των μεσοπλευρίων διαστημάτων)
Κορεσμός της αιμοσφαιρίνης σε οξυγόνο (SpO 2) < 90%
Σοβαρή αναπνευστική δυσχέρεια ( η σοβαρή αναπνευστική δυσχέρεια στα παιδιά εκδηλώνεται εκτός από την ταχύπνοια και με γογγυσμό και εισολκή των μεσοπλευρίων διαστημάτων)
ή
Παιδί με κλινικά σημεία πνευμονίας και ένα από τα παρακάτω ευρήματα υψηλού κινδύνου:
Αδυναμία σίτισης,
Ληθαργικότητα,
Σπασμοί
Αδυναμία σίτισης,
Ληθαργικότητα,
Σπασμοί
Σημείωση: Στην παλμική οξυμετρία ο φυσιολογικός κορεσμός είναι ≥ 95%, συνεπώς εφόσον αυτός ανευρεθεί < 94% υπάρχει υποξαιμία. Ένα σημείο υποξαιμίας που μπορεί να παρατηρηθεί είναι η κεντρική κυάνωση (κυανή απόχρωση στα χείλη, το βλεννογόνο του στόματος ή και στα πτερύγια των αυτιών). Η κυάνωση θεωρείται γενικά ένδειξη σοβαρής πνευμονίας, αλλά η απουσία εμφανούς κυανώσεως δεν μπορεί να αποκλείσει την υποξαιμία (Άλλωστε, είναι δύσκολο να εμφανισθεί κυάνωση, σε περίπτωση αναιμίας).
Επιπλοκές της νόσου COVID-19
Είναι δυνατόν στις πιο σοβαρές περιπτώσεις και ιδιαίτερα (αλλά όχι αποκλειστικά) σε ασθενείς με υποκείμενα νοσήματα ή ηλικιωμένους να εμφανιστούν επιπλοκές όπως σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS), επιλοίμωξη από άλλα παθογόνα, εν τω βάθει φλεβοθρόμβωση και πνευμονική εμβολή, σήψη, σηπτική καταπληξία (σηπτικό σοκ), μυοκαρδίτιδα, ανεπάρκεια πολλαπλών οργάνων. Οι επιπλοκές περιγράφονται στο τέλος του κεφαλαίου για τη διάγνωση και τη διαφορική διάγνωση, δείτε σύνδεσμο : Νόσος από κορονοϊό (κοροναϊό) COVID -19. Διάγνωση-Διαφορική διάγνωση-εργαστηριακές εξετάσεις- επιπλοκές
Επιστροφή στην αρχική σελίδα -Πίνακα -Περιεχομένων
Σύνδεσμος : Διαδικτυακό βιβλίο: Ο Κορονoϊός (SARS-CoV2) και η προκαλούμενη νόσος COVID-19
Βιβλιογραφία-σύνδεσμοι
Centers for disease control and prevention (CDC:
Σύνδεσμος : Διαδικτυακό βιβλίο: Ο Κορονoϊός (SARS-CoV2) και η προκαλούμενη νόσος COVID-19
Το βιβλίο ιστοσελίδα απευθύνεται σε επαγγελματίες υγείας και βρίσκεται υπό συνεχή επεξεργασία. Η ύλη επεκτείνεται και θα ενημερώνεται συνεχώς. Ο στόχος του βιβλίου είναι να αποτελεί ένα εύχρηστο δωρεάν ενημερωτικό βοήθημα για τους ιατρούς, τους νοσηλευτές και γενικά τους υγειονομικούς
Βιβλιογραφία-σύνδεσμοι
Centers for disease control and prevention (CDC:
Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ Interim Clinical Guidance for Management of Patients with Confirmed Coronavirus Disease (COVID-19)
Ελληνική Εταιρεία Επείγουσας Ιατρικής.Εγχειρίδιο κατευθυντήριων οδηγιών για τη λειτουργία των ΤΕΠ κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ Εγχειρίδιο κατευθυντήριων οδηγιών για τη λειτουργία των ΤΕΠ κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19
Jin, Y., Cai, L., Cheng, Z. et al. A rapid advice guideline for the diagnosis and treatment of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) infected pneumoniaMilitary Med Res 2020; 7(4) . https://doi.org/10.1186/s40779-020-0233-6
ΣΥΝΕΣΜΟΣ A rapid advice guideline for the diagnosis and treatment of 2019 novel coronavirus pneumonia.
Bajema KL, Oster AM, McGovern OL, et al. Persons Evaluated for 2019 Novel Coronavirus - United States, January 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2020; 69:166.
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ Interim Clinical Guidance for Management of Patients with Confirmed Coronavirus Disease (COVID-19)
Ελληνική Εταιρεία Επείγουσας Ιατρικής.Εγχειρίδιο κατευθυντήριων οδηγιών για τη λειτουργία των ΤΕΠ κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ Εγχειρίδιο κατευθυντήριων οδηγιών για τη λειτουργία των ΤΕΠ κατά τη διάρκεια της πανδημίας COVID-19
Jin, Y., Cai, L., Cheng, Z. et al. A rapid advice guideline for the diagnosis and treatment of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV) infected pneumoniaMilitary Med Res 2020; 7(4) . https://doi.org/10.1186/s40779-020-0233-6
ΣΥΝΕΣΜΟΣ A rapid advice guideline for the diagnosis and treatment of 2019 novel coronavirus pneumonia.
McIntosh K Coronavirus disease 2019 (COVID-19). UpToDate. Waltham, MA: UpToDate Inc. https://www.uptodate.com
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ https://www.uptodate.com/contents/coronavirus-disease-2019-covid-19Bajema KL, Oster AM, McGovern OL, et al. Persons Evaluated for 2019 Novel Coronavirus - United States, January 2020. MMWR Morb Mortal Wkly Rep 2020; 69:166.
Huang C, Wang Y, Li X, et al. Clinical features of patients infected with 2019 novel coronavirus in Wuhan, China. Lancet 2020; 395:497.
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ https://www.thelancet.com/journals/lancet/article/PIIS0140-6736(20)30183-5/fulltext
BMJ Best Practice Guideline for Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ https://bestpractice.bmj.com/topics/en-gb/3000168/pdf/3000168/Coronavirus%20disease%202019%20%28COVID-19%29.pdf
BMJ Best Practice Guideline for Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ https://bestpractice.bmj.com/topics/en-gb/3000168/pdf/3000168/Coronavirus%20disease%202019%20%28COVID-19%29.pdf
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ https://www.elsevier.com/__data/assets/pdf_file/0010/977698/novel-coronavirus-covid-19-infection-2020-04-17.pdf
Zheng F et al: Clinical characteristics of 161 cases of corona virus disease 2019 (COVID-19) in Changsha. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2020 ;24(6):3404-3410. doi: 10.26355/eurrev_202003_20711.
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ https://www.europeanreview.org/wp/wp-content/uploads/3404-3410.pdf
Hendren NS, Drazner MH, Bozkurt B, et al. Description and proposed management of the acute COVID-19 cardiovascular syndrome. Circulation. 2020 Apr 16 [Epub ahead of print].
Zheng F et al: Clinical characteristics of 161 cases of corona virus disease 2019 (COVID-19) in Changsha. Eur Rev Med Pharmacol Sci. 2020 ;24(6):3404-3410. doi: 10.26355/eurrev_202003_20711.
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ https://www.europeanreview.org/wp/wp-content/uploads/3404-3410.pdf
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου