Το βιβλίο ιστοσελίδα απευθύνεται σε επαγγελματίες υγείας και βρίσκεται υπό συνεχή επεξεργασία. Η ύλη επεκτείνεται και θα ενημερώνεται συνεχώς. Ο στόχος του βιβλίου είναι να αποτελεί ένα εύχρηστο δωρεάν ενημερωτικό βοήθημα για τους ιατρούς, τους νοσηλευτές και γενικά τους υγειονομικούς.
Προφύλαξη, Πρόληψη και Εμβολιασμός κατά της νόσου από κοροναϊό SARS-CoV-2 (νόσος κορονοϊού COVID-19)
Γεώργιος Χατζηαθανασίου MD, PhD
Ιωάννης Μπαραμπούτης MD, PhD
Ιωάννης Μπαραμπούτης MD, PhD
ΓΕΝΙΚΟΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ.
Για να αποφευχθεί η εξάπλωση της λοίμωξης στο γενικό πληθυσμό, έχουν ληφθεί μέτρα όπως η αποφυγή των κοινωνικών επαφών και των συναθροίσεων, το κλείσιμο των σχολείων και η συνέχιση της διδασκαλίας μέσω διαδικτύου, η αναβολή μαζικών συγκεντρώσεων όπως αθλητικοί αγώνες κλπ, η τήρηση κατά το δυνατόν απόστασης περίπου 1,5-2 μέτρων μεταξύ των ατόμων, για παράδειγμα σε σούπερ μάρκετ,τράπεζες, κλπ και άλλα. Επίσης έχουν δοθεί οδηγίες στον πληθυσμό για κάλυψη του βήχα ή του φταρνίσματος με χαρτομάντηλο (το οποίο μετά να απορρίπτεται) ή με την εσωτερική επιφάνεια του αγκώνα. Αυτό συμβάλλει στην αποφυγή μετάδοσης του ιού σε άλλα άτομα.
Επίσης, εμβόλια βρίσκονται υπό ανάπτυξη, και κάποια έχουν πάρει έγκριση για γενική χρήση , βλέπε την παράγραφο "Ανάπτυξη εμβολίων για τη νόσο COVID-19".
ΑΠΟ ΑΤΟΜΟ ΣΕ ΑΤΟΜΟ. Σε ατομικό επίπεδο, θεωρείται ότι ο ιός μεταδίδεται μέσω μολυσμένων σταγονιδίων από το αναπνευστικό με 2 τρόπους :
1. Με άμεσο ενοφθαλμισμό μολυσμένων σταγονιδίων στους βλεννογόνους του ανωτέρου αναπνευστικού, όταν ένα άτομο που φέρει τον ιό βήξει ή φταρνιστεί σε κοντινή απόσταση (λιγότερο από 1,5 μέτρο) από ένα επίνοσο άτομο.
2. Με έμμεσο ενοφθαλμισμό στους βλεννογόνους επίνοσων ατόμων, ο οποίος συμβαίνει όταν ένα άτομο φέρει μολυσμένες εκκρίσεις στα χέρια του, τις οποίες στη συνέχεια ενοφθαλμίζει το ίδιο στις αναπνευστικές οδούς του, ακουμπώντας τα χέρια στο πρόσωπό του. Οι μολυσμένες εκκρίσεις έχουν φτάσει στα χέρια του επίνοσου ατόμου με διάφορους τρόπους, όπως για παράδειγμα μετά από χειραψία με μολυσμένο άτομο, ή με άγγιγμα κοινόχρηστων αντικειμένων που είχαν πρόσφατα αγγίξει μολυσμένα άτομα.
Ο άμεσος ενοφθαλμισμός συνήθως ευθύνεται για τη μειοψηφία των περιστατικών μετάδοσης, καθώς είναι πιο εμφανής και οδηγεί σε αντανακλαστικές κινήσεις προστασίας.
1. Με άμεσο ενοφθαλμισμό μολυσμένων σταγονιδίων στους βλεννογόνους του ανωτέρου αναπνευστικού, όταν ένα άτομο που φέρει τον ιό βήξει ή φταρνιστεί σε κοντινή απόσταση (λιγότερο από 1,5 μέτρο) από ένα επίνοσο άτομο.
2. Με έμμεσο ενοφθαλμισμό στους βλεννογόνους επίνοσων ατόμων, ο οποίος συμβαίνει όταν ένα άτομο φέρει μολυσμένες εκκρίσεις στα χέρια του, τις οποίες στη συνέχεια ενοφθαλμίζει το ίδιο στις αναπνευστικές οδούς του, ακουμπώντας τα χέρια στο πρόσωπό του. Οι μολυσμένες εκκρίσεις έχουν φτάσει στα χέρια του επίνοσου ατόμου με διάφορους τρόπους, όπως για παράδειγμα μετά από χειραψία με μολυσμένο άτομο, ή με άγγιγμα κοινόχρηστων αντικειμένων που είχαν πρόσφατα αγγίξει μολυσμένα άτομα.
Ο άμεσος ενοφθαλμισμός συνήθως ευθύνεται για τη μειοψηφία των περιστατικών μετάδοσης, καθώς είναι πιο εμφανής και οδηγεί σε αντανακλαστικές κινήσεις προστασίας.
Ο έμμεσος ενοφθαλμισμός ευθύνεται για την πλειοψηφία των περιστατικών μετάδοσης, καθώς είναι λιγότερο εμφανής και πολύ πιο δύσκολο να αποφευχθεί. Αυτό συμβαίνει γιατί η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων έχουν την τάση να αγγίζουν το πρόσωπο με τα χέρια, συχνά από νευρικότητα αλλά και για άλλους λόγους.
Προληπτικά μέτρα σε ατομικό επίπεδο
►Χρήση μάσκας σε δημόσιους χώρους και γενικά σε χώρους όπου μπορεί το άτομο να συναντήσει άλλα άτομα.
►Συχνό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 30 δευτερόλεπτα ή καθαρισμός τους με αντισηπτικό διάλυμα με βάση το οινόπνευμα.
►Αποφυγή αγγίγματος του προσώπου (μύτη, στόμα, οφθαλμοί) με άπλυτα χέρια, ιδιώς αν έχουμε αγγίξει αντικείμενα που έχουν αγγίξει πολλά άλλα άτομα (πχ πόμολα, διακόπτες κλπ σε κοινόχρηστους χώρους)
►Κάλυψη του βήχα ή του φταρνίσματος με χαρτομάντηλο (το οποίο μετά να απορρίπτεται) ή με την εσωτερική επιφάνεια του αγκώνα.
►Αποφυγή συνθηκών συγχρωτισμού
►Τήρηση απόστασης 1,5-2 μέτρων από άλλα άτομα ή προστατευτική μάσκα σε κοινόχρηστους χώρους (πχ σούπερ μάρκετ, τράπεζες κλπ)
►Απολύμανση επιφανειών που αγγίζουν πολλά άτομα
►Αποφυγή αγγίγματος του προσώπου (μύτη, στόμα, οφθαλμοί) με άπλυτα χέρια, ιδιώς αν έχουμε αγγίξει αντικείμενα που έχουν αγγίξει πολλά άλλα άτομα (πχ πόμολα, διακόπτες κλπ σε κοινόχρηστους χώρους)
►Κάλυψη του βήχα ή του φταρνίσματος με χαρτομάντηλο (το οποίο μετά να απορρίπτεται) ή με την εσωτερική επιφάνεια του αγκώνα.
►Αποφυγή συνθηκών συγχρωτισμού
►Τήρηση απόστασης 1,5-2 μέτρων από άλλα άτομα ή προστατευτική μάσκα σε κοινόχρηστους χώρους (πχ σούπερ μάρκετ, τράπεζες κλπ)
►Απολύμανση επιφανειών που αγγίζουν πολλά άτομα
Απομόνωση
(καραντίνα) ατόμων που έχουν έλθει σε επαφή με κρούσμα ή ατόμων που έχουν
μολυνθεί από τον ιό SARS-CoV-2
Σχετικά με τη διάρκεια της καραντίνας (παραμονή του ατόμου σε κοινωνική απομόνωση, συνήθως κατ’ οίκον και με τήρηση αποστάσεων από τους άλλους και αποφυγή μετακινήσεων) συστήνονται τα εξής :
Για άτομα που έχουν έλθει σε επαφή με κρούσμα της νόσου
COVID-19
συστήνεται καραντίνα για 14 ημέρες από την ημερομηνία της τελευταίας τους επαφής
με το επιβεβαιωμένο κρούσμα της νόσου με δεδομένο ότι ο χρόνος επώασης της νόσου
είναι από 1 έως 14 ημέρες. Αυτή η περίοδος καραντίνας ισχύει και όταν το άτομο
έχει έλθει σε επαφή με επιβεβαιωμένο κρούσμα της λοίμωξης με τον ιό SARS-CoV-2 έως και δύο ημέρες πριν από την
έναρξη των συμπτωμάτων ή πριν το θετικό εργαστηριακό έλεγχο για τον ιό.
Για ασυμπτωματικά άτομα που έχουν βρεθεί θετικά για
τον ιό SARS-CoV-2 εφαρμόζεται καραντίνα για 10
ημέρες από την ημερομηνία λήψης του δείγματος.
Για ασθενείς με ήπια νόσο COVID-19 η καραντίνα πρέπει να διαρκεί 10
ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων με την επιπλέον προϋπόθεση ότι για
τουλάχιστον 3 ημέρες πριν τη λήξη της καραντίνας πρέπει να έχει σημειωθεί
πλήρης ύφεση του πυρετού (χωρίς αντιπυρετικά) και σαφής βελτίωση των
αναπνευστικών συμπτωμάτων.
Για ασθενείς με σοβαρή νόσο η καραντίνα πρέπει να
διαρκεί για 14-20 ημέρες από την έναρξη των συμπτωμάτων με την επιπλέον προϋπόθεση
ότι για τουλάχιστον 3 ημέρες πριν τη λήξη της καραντίνας πρέπει να έχει
σημειωθεί πλήρης ύφεση του πυρετού (χωρίς αντιπυρετικά) και σαφής βελτίωση των
αναπνευστικών συμπτωμάτων. Ειδικά για ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς ισχύουν τα
ανωτέρω κριτήρια, αλλά με διάρκεια καραντίνας 20 ημερών. Εναλλακτικά, σε ασθενείς με σοβαρή νόσηση ή
ανοσοκατεσταλμένους η καραντίνα μπορεί να διακοπεί νωρίτερα υπό την προϋπόθεση
ότι υπάρχουν δύο διαδοχικά αρνητικά δείγματα μοριακού ελέγχου ( RT-PCR) για τον ιό με χρονική απόσταση
μεταξύ τους 24 ωρών και ότι τουλάχιστον για 3 ημέρες έχει σημειωθεί πλήρης
ύφεση του πυρετού και βελτίωση των αναπνευστικών συμπτωμάτων. Νοσηλευόμενοι
ασθενείς που παίρνουν εξιτήριο από το νοσοκομείο πριν την πλήρωση των παραπάνω
κριτηρίων θα πρέπει να συνεχίζουν την απομόνωσή τους κατ' οίκον μέχρι να
πληρούνται τα παραπάνω κριτήρια άρσης της απομόνωσής τους.
Προστατευτικά μέτρα για το υγειονομικό προσωπικό
Για να αποφευχθεί η εξάπλωση της λοίμωξης μέσα σε χώρους παροχής υγείας, τα απαραίτητα βήματα περιλαμβάνουν απομόνωση του ασθενούς και τα παρακάτω γενικά μέτρα προστασίας για το υγειονομικό προσωπικό:
 |
| Νόσος κορωνοϊού COVID-19 Ατομικός εξοπλισμός προστασίας για το υγειονομικό προσωπικό |
►Ατομικός εξοπλισμός προστασίας (personal protective equipment-PPE) όπως ειδική στολή ή "ιατρική ρόμπα μίας χρήσης με μακριά μανίκια" (βλέπε εικόνα) , χειρουργική μάσκα ή ειδική μάσκα-αναπνευστήρας η οποία είναι προτιμότερη (συνιστάται η μάσκα τύπου Ν 99 ή N95 ή FFP3 ή FFP2), προστατευτικά γυαλιά ή διαφανής καλύπτρα (ασπίδα) προσώπου (face shield) και γάντια. Οι μάσκες υψηλής αναπνευστικής προστασίας (N99, FFP3, N95, FFP2) προτιμώνται από τις χειρουργικές μάσκες σε περίπτωση που εκτελούνται χειρισμοί οι οποίοι αυξάνουν τον κίνδυνο αερογενούς μετάδοσης του ιού μέσω δημιουργίας αερολύματος, όπως ενδοτραχειακή διασωλήνωση, αερισμός με μάσκα ambu, χορήγηση βρογχοδιασταλτικών φαρμάκων με νεφελοποιητή, μη επεμβατικός αερισμός (μάσκες CPAP, BiPAP) , χρήση ρινικών καθετήρων υψηλής ροής χορήγησης οξυγόνου (HFNC), βρογχοσκόπηση, αναρροφήσεις από τις αναπνευστικές οδούς, εισαγωγή ρινογαστρικού σωλήνα, καρδιοαναπνευστική ανάνηψη (ΚΑΡΠΑ), λήψη δείγματος πτυέλων, αντιμετώπιση ρινορραγίας από ΩΡΛ, κλπ.
Κατάταξη των μασκών με βάση το βαθμό προστασίας από το μεγαλύτερο προς το μικρότερο:
N99 , FFP3 > N95, FFP2 > χειρουργική μάσκα.
(Βλέπε και Συνδέσμους: Οδηγίες ένδυσης και αφαίρεσης του ατομικού εξοπλισμού προστασίας (από ΕΟΔΥ)
https://www.cdc.gov/hai/pdfs/ppe/PPE-Sequence.pdf),
►Καθαρισμός των χεριών (καλό πλύσιμο με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 30 δευτερόλεπτα ή/και χρήση οινοπνεύματος ) :
1) Πριν και μετά την επαφή με τον ασθενή
2) Μετά από επαφή με δυνητικά μολυσματικό υλικό
και
3) Πριν από τη χρήση και μετά την αφαίρεση των μέσων ατομικής προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των γαντιών.
►Μπορεί να χρειαστεί να τοποθετηθεί μια μάσκα προσώπου στον ασθενή.
Περισσότερα στοιχεία για την προφύλαξη του προσωπικού παρέχονται πιο αναλυτικά στο κεφάλαιο "Γενικές Αρχές Πρόληψης και Ελέγχου Λοιμώξεων σε Κέντρα Αναφοράς COVID-19", που ακολουθεί παρακάτω.
Ανάπτυξη
εμβολίων για τη νόσο COVID-19
Στο θέμα της ανάπτυξης εμβολίου έχει σημειωθεί ταχεία πρόοδος. Παγκοσμίως έχουν αναπτυχθεί πολλά εμβόλια για την πρόληψη της λοίμωξης COVID-19, τα οποία αποσκοπούν να προετοιμάσουν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού ώστε να αναγνωρίζει ταχέως και να εξουδετερώνει μέσω της παραγωγής αντισωμάτων τον κορονοϊό SARS-CoV-2 που προκαλεί τη νόσο COVID-19.
1) Πριν και μετά την επαφή με τον ασθενή
2) Μετά από επαφή με δυνητικά μολυσματικό υλικό
και
3) Πριν από τη χρήση και μετά την αφαίρεση των μέσων ατομικής προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των γαντιών.
►Μπορεί να χρειαστεί να τοποθετηθεί μια μάσκα προσώπου στον ασθενή.
Περισσότερα στοιχεία για την προφύλαξη του προσωπικού παρέχονται πιο αναλυτικά στο κεφάλαιο "Γενικές Αρχές Πρόληψης και Ελέγχου Λοιμώξεων σε Κέντρα Αναφοράς COVID-19", που ακολουθεί παρακάτω.
Ανάπτυξη
εμβολίων για τη νόσο COVID-19
Στο θέμα της ανάπτυξης εμβολίου έχει σημειωθεί ταχεία πρόοδος. Παγκοσμίως έχουν αναπτυχθεί πολλά εμβόλια για την πρόληψη της λοίμωξης COVID-19, τα οποία αποσκοπούν να προετοιμάσουν το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού ώστε να αναγνωρίζει ταχέως και να εξουδετερώνει μέσω της παραγωγής αντισωμάτων τον κορονοϊό SARS-CoV-2 που προκαλεί τη νόσο COVID-19. Ο κύριος αντιγονικός στόχος για την ανάπτυξη εμβολίων κατά της νόσου COVID-19 είναι η πρωτεϊνική ακίδα του ιού, η οποία συνδέεται με τον υποδοχέα του μετατρεπτικού ενζύμου-2 της αγγειοτενσίνης (ACE-2) των κυττάρων του ξενιστή. Μέσω αυτής της σύνδεσης συγχωνεύεται το περίβλημα λιπιδίων του ιού με την κυτταρική μεμβράνη και εισέρχεται ο ιός στο κύτταρο του ξενιστή. Αντισώματα που μπορεί μετά τον εμβολιασμό να παράγει το ανοσοποιητικό σύστημα του ξενιστή που συνδέονται με τον τομέα δέσμευσης υποδοχέα ( receptor binding domain-RBD) της πρωτεϊνικής ακίδας του κορωνοϊού SARS-CoV-2 μπορούν να αποτρέψουν την προσκόλληση του ιού στο κύτταρο ξενιστή. Έτσι εξουδετερώνεται η παθογόνος δράση του ιού.
Η ανάπτυξη ανοσίας (προστατευτικών αντισωμάτων που προφυλάσσουν κυρίως από τη σοβαρή νόσηση COVID-19) επιτυγχάνεται σε χρονικό διάστημα λίγων εβδομάδων από τον εμβολιασμό.
Σήμερα (Μάιϊος 2021) ο εμβολιασμός προχωρεί με αρκετά ταχύ ρυθμό σε πολλές χώρες. Στις ΗΠΑ έχει ήδη εγκριθεί ο εμβολιασμός όλων των ηλικιών από 16 ετών και άνω. Για τα παιδιά και τους εφήβους υπάρχουν κλινικές μελέτες εμβολίων που βρίσκονται σε εξέλιξη.
Το εμβόλιο Pfizer-BioNTech COVID-19 (BNT162b2) Αυτό το εμβόλιο περιλαμβάνει mRNA σε νανοσωματίδια λιπιδίων. Το mRNA εκφράζει μία πρωτεΐνη ακίδας του κορωνοϊού SARS-CoV-2, πλήρους μήκους. Χορηγείται ενδομυϊκά σε δύο δόσεις με χρονική απόσταση τριών εβδομάδων.
Τύποι εμβολίων για τη νόσο COVID-19, των οποίων η
ανάπτυξη βρίσκεται σε εξέλιξη και κάποια έχουν ήδη πάρει έγκριση για χρήση σε πολλές χώρες είναι οι παρακάτω :
Το εμβόλιο Pfizer-BioNTech COVID-19 (BNT162b2) Αυτό το εμβόλιο περιλαμβάνει mRNA σε νανοσωματίδια λιπιδίων. Το mRNA εκφράζει μία πρωτεΐνη ακίδας του κορωνοϊού SARS-CoV-2, πλήρους μήκους. Χορηγείται ενδομυϊκά σε δύο δόσεις με χρονική απόσταση τριών εβδομάδων.
Το εμβόλιο Moderna COVID-19 (mRNA-1273) το οποίο επίσης χρησιμοποιεί mRNA που παρέχεται σε νανοσωματίδια λιπιδίων για να εκφράσει μια πρωτεΐνη ακίδας του κορωνοϊού, πλήρους μήκους. Χορηγείται ενδομυϊκά σε δύο δόσεις με χρονική απόσταση 28 ημερών.
Εμβόλια αδρανοποιημένων ή εξασθενημένων ιών, τα οποία χρησιμοποιούν μια μορφή του ιού SARS-CoV-2 που έχει απενεργοποιηθεί ή υποστεί εξασθένηση, ώστε να μην προκαλεί ασθένεια, αλλά να εξακολουθεί να δημιουργεί ανοσοαπόκριση. Τέτοια εμβόλια είναι:
Το εμβόλιο BBIBP-CorV (Sinopharm) - Αυτό είναι ένα εμβόλιο που βασίζεται σε ένα στέλεχος ιού SARS-CoV-2 που απομονώθηκε από έναν ασθενή στην Κίνα και υπέστη αδρανοποίηση (ώστε να μην μπορεί να προκαλεί νόσο) και περιλαμβάνει επίσης ένα πρόσθετο ανοσοενισχυτικό υδροξειδίου του αργιλίου. Το εμβόλιο χορηγείται ενδομυϊκά σε δύο δόσεις με χρονική απόσταση 28 ημερών. Αυτό το εμβόλιο διατίθεται στην Κίνα και σε ορισμένες άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Το εμβόλιο CoronaVac (Sinovac) Αυτό το απενεργοποιημένο εμβόλιο COVID-19 (περιέχει αδρανοποιημένο ιό SARS-CoV-2) αναπτύχθηκε στην Κίνα. Περιέχει και ένα πρόσθετο υδροξειδίου του αργιλίου. Το εμβόλιο χορηγείται ενδομυϊκά σε δύο δόσεις σε απόσταση 28 ημερών. Αυτό το εμβόλιο διατίθεται στην Κίνα και σε ορισμένες άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Βραζιλίας.
Το εμβόλιο BBIBP-CorV (Sinopharm) - Αυτό είναι ένα εμβόλιο που βασίζεται σε ένα στέλεχος ιού SARS-CoV-2 που απομονώθηκε από έναν ασθενή στην Κίνα και υπέστη αδρανοποίηση (ώστε να μην μπορεί να προκαλεί νόσο) και περιλαμβάνει επίσης ένα πρόσθετο ανοσοενισχυτικό υδροξειδίου του αργιλίου. Το εμβόλιο χορηγείται ενδομυϊκά σε δύο δόσεις με χρονική απόσταση 28 ημερών. Αυτό το εμβόλιο διατίθεται στην Κίνα και σε ορισμένες άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένων των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.
Το εμβόλιο CoronaVac (Sinovac) Αυτό το απενεργοποιημένο εμβόλιο COVID-19 (περιέχει αδρανοποιημένο ιό SARS-CoV-2) αναπτύχθηκε στην Κίνα. Περιέχει και ένα πρόσθετο υδροξειδίου του αργιλίου. Το εμβόλιο χορηγείται ενδομυϊκά σε δύο δόσεις σε απόσταση 28 ημερών. Αυτό το εμβόλιο διατίθεται στην Κίνα και σε ορισμένες άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Βραζιλίας.
Εμβόλια ιικών φορέων, τα οποία χρησιμοποιούν έναν αδενοϊό που έχει τροποποιηθεί γενετικά έτσι ώστε να μην μπορεί να πολλαπλασιαστεί και να προκαλέσει ασθένεια, αλλά παράγει πρωτεΐνες του κορονοϊού SARS-CoV-2 (την πρωτεϊνική ακίδα που λέγεται πρωτεΐνη S), έναντι των οποίων προκαλείται ανοσοαπόκριση. Τέτοια εμβόλια είναι:
Το εμβόλιο Πανεπιστημίου της Οξφόρδης/ AstraZeneca (ChAdOx1 nCoV-19 / AZD1222) χρησιμοποιεί ως φορέα έναν αδενοϊό χιμπατζή που είναι ανίκανος να πολλαπλασιαστεί, αλλά εκφράζει την πρωτεϊνική ακίδα του κορωνοϊού SARS-CoV-2 . Χορηγείται ενδομυϊκά σε δύο δόσεις με χρονική απόσταση 8 έως 12 εβδομάδων.
Το εμβόλιο της Johnson & Johnson/Janssen για τη νόσο COVID-19 (Ad26.COV2.S). Αυτό το εμβόλιο βασίζεται σε έναν αδενοϊό που είναι ανίκανος να πολλαπλασιαστεί, αλλά εκφράζει την πρωτεϊνική ακίδα S . Χορηγείται ενδομυϊκά σε μία εφάπαξ δόση. (Aξιολογείται επίσης ως δύο δόσεις με διαφορά 56 ημερών).
Το ρωσικό εμβόλιο Sputnik V (Ινστιτούτο Gamaleya) που χρησιμοποιεί δύο ανίκανους για πολλαπλασιασμό αδενοϊούς που εκφράζουν μια πλήρους μήκους ακίδα γλυκοπρωτεΐνης S (πρωτεϊνική ακίδα του κορωνοϊού). Το εμβόλιο χορηγείται ενδομυϊκά, με πρώτη μία αρχική δόση φορέα αδενοϊού-26, ακολουθούμενη μετά από 21 ημέρες από μία δεύτερη ενισχυτική δόση φορέα αδενοϊού-5 . Αυτό το εμβόλιο διατίθεται στη Ρωσία και σε πολλές άλλες χώρες, συμπεριλαμβανομένου και του Μεξικού.Το εμβόλιο Πανεπιστημίου της Οξφόρδης/ AstraZeneca (ChAdOx1 nCoV-19 / AZD1222) χρησιμοποιεί ως φορέα έναν αδενοϊό χιμπατζή που είναι ανίκανος να πολλαπλασιαστεί, αλλά εκφράζει την πρωτεϊνική ακίδα του κορωνοϊού SARS-CoV-2 . Χορηγείται ενδομυϊκά σε δύο δόσεις με χρονική απόσταση 8 έως 12 εβδομάδων.
Το εμβόλιο της Johnson & Johnson/Janssen για τη νόσο COVID-19 (Ad26.COV2.S). Αυτό το εμβόλιο βασίζεται σε έναν αδενοϊό που είναι ανίκανος να πολλαπλασιαστεί, αλλά εκφράζει την πρωτεϊνική ακίδα S . Χορηγείται ενδομυϊκά σε μία εφάπαξ δόση. (Aξιολογείται επίσης ως δύο δόσεις με διαφορά 56 ημερών).
Παρενέργειες των εμβολίων
Έχουν παρατηρηθεί κάποιες σχετικά συχνές, ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες που, όταν εμφανίζονται, διαρκούν από μία έως λίγες ημέρες και υποχωρούν. Αυτές οι δυνητικές παρενέργειες περιλαμβάνουν παροδικές τοπικές και συστηματικές αντιδράσεις, όπως πόνο ή εντοπισμένο οίδημα στο σημείο της ένεσης, ομόπλευρη διόγκωση μασχαλιαίων λεμφαδένων, πυρετό, αίσθημα καταβολής ή κόπωσης, μυαλγίες και κεφαλαλγία. Αναλγητικά ή αντιπυρετικά (π.χ. παρακεταμόλη, ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα [ΜΣΑΦ]) μπορούν να ληφθούν εάν αναπτυχθούν αυτές οι αντιδράσεις, αν και η προφυλακτική χρήση αυτών των φαρμάκων πριν από τη λήψη εμβολίου γενικά αποθαρρύνεται. Αυτές οι παρενέργειες δεν είναι ανησυχητικές, επειδή είναι παροδικές, χωρίς συνέπειες για την υγεία του εμβολιασθέντος ατόμου.
Σπάνιες παρενέργειες που μπορούν να παρουσιαστούν:Έχουν παρατηρηθεί κάποιες σχετικά συχνές, ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες που, όταν εμφανίζονται, διαρκούν από μία έως λίγες ημέρες και υποχωρούν. Αυτές οι δυνητικές παρενέργειες περιλαμβάνουν παροδικές τοπικές και συστηματικές αντιδράσεις, όπως πόνο ή εντοπισμένο οίδημα στο σημείο της ένεσης, ομόπλευρη διόγκωση μασχαλιαίων λεμφαδένων, πυρετό, αίσθημα καταβολής ή κόπωσης, μυαλγίες και κεφαλαλγία. Αναλγητικά ή αντιπυρετικά (π.χ. παρακεταμόλη, ή μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα [ΜΣΑΦ]) μπορούν να ληφθούν εάν αναπτυχθούν αυτές οι αντιδράσεις, αν και η προφυλακτική χρήση αυτών των φαρμάκων πριν από τη λήψη εμβολίου γενικά αποθαρρύνεται. Αυτές οι παρενέργειες δεν είναι ανησυχητικές, επειδή είναι παροδικές, χωρίς συνέπειες για την υγεία του εμβολιασθέντος ατόμου.
Αλλεργικές αντιδράσεις. Γενικά η σοβαρή αναφυλακτική αντίδραση σε εμβόλια κατά του ιού SARS-CoV-2 έχει παρατηρηθεί ότι είναι πολύ σπάνια.
Σύνδρομο θρόμβωσης με θρομβοκυττοπενία (TTS-thrombosis with thrombocytopenia syndrome):
Κάποια πολύ σπάνια περιστατικά σοβαρής θρόμβωσης με συνοδό θρομβοκυττοπενία, έχουν αναφερθεί μετά τον εμβολιασμό κατά της νόσου COVID-19 με τα εμβόλια AZD-1222 ChAdOx1 nCoV-19 (Oxford/ Astra Zeneka) και Ad26.COV2.S (Janssen /Johnson & Johnson) κυρίως σε γυναίκες < 60 ετών. Διερευνάται αν αυτά τα περιστατικά έχουν σχέση με παραγωγή κάποιων αυτοαντισωμάτων μετά τον εμβολιασμό με το συγκεκριμένο εμβόλιο. Σημειώνεται ότι αυτά τα περιστατικά από πλευράς συχνότητας θεωρούνται ως εξαιρετικά σπάνια σε σχέση με τον αριθμό των εμβολιασθέντων ατόμων. Ο κίνδυνος θανάτου και σοβαρών επιπλοκών οφειλομένων στη νόσο COVID-19, συμπεριλαμβανομένης και της θρόμβωσης, είναι πολύ μεγαλύτερος από τον κίνδυνο εμφάνισης του πολύ σπανίου συνδρόμου θρόμβωσης με θρομβοκυττοπενία (TTS) που πιθανώς σχετίζεται με εμβόλια. Αυτό είναι ένα σπάνιο σύνδρομο που περιλαμβάνει οξεία φλεβική ή αρτηριακή θρόμβωση (μεταξύ των ασθενών με TTS συχνή εκδήλωση είναι η θρόμβωση των φλεβωδών κόλπων του εγκεφάλου) και θρομβοκυττοπενία νέας έναρξης σε ασθενείς που δεν έχουν πρόσφατη έκθεση στην ηπαρίνη. Αν και ο μηχανισμός που προκαλεί το TTS δεν είναι πλήρως κατανοητός, ωστόσο είναι παρόμοιος με το μηχανισμό με της προκαλούμενης από ηπαρίνη θρομβοκυττοπενίας, που είναι μια σπάνια αντίδραση στη θεραπεία με ηπαρίνη. Η διάγνωση του συνδρόμου TTS περιλαμβάνει τα ακόλουθα 4 κριτήρια: 1)Εμβόλιο COVID (Johnson & Johnson ή / AstraZeneca ) πριν από 4 έως 30 ημέρες, 2) Φλεβική ή αρτηριακή θρόμβωση, 3) Θρομβοκυττοπενία και 4) Θετικό PF4 «HIT» ELISA .
Συμπτώματα που είναι δυνατόν να εμφανιστούν 4 -30 ημέρες μετά τον εμβολιασμό, στα πλαίσια αυτού του πολύ σπάνιου συνδρόμου θρόμβωσης και θρομβοκυττοπενίας:
Δυνατός πονοκέφαλος
Οπτικές διαταραχές
Κοιλιακό άλγος
Ναυτία και έμετος
Άλγος στην πλάτη
Δύσπνοια
Άλγος ή οίδημα στα κάτω άκρα
Πετέχειες, εκχυμώσεις, ή αιμορραγία
Συμπτώματα που είναι δυνατόν να εμφανιστούν 4 -30 ημέρες μετά τον εμβολιασμό, στα πλαίσια αυτού του πολύ σπάνιου συνδρόμου θρόμβωσης και θρομβοκυττοπενίας:
Δυνατός πονοκέφαλος
Οπτικές διαταραχές
Κοιλιακό άλγος
Ναυτία και έμετος
Άλγος στην πλάτη
Δύσπνοια
Άλγος ή οίδημα στα κάτω άκρα
Πετέχειες, εκχυμώσεις, ή αιμορραγία
Παρακολούθηση αμέσως μετά τον εμβολιασμό
Όλα τα άτομα πρέπει να παρακολουθούνται για το σπάνιο ενδεχόμενο μιας άμεσης αντίδρασης μετά τον εμβολιασμό. Άτομα χωρίς αντενδείξεις που έχουν ιστορικό οποιουδήποτε είδους αναφυλαξίας, άμεση αλλεργική αντίδραση σε άλλα εμβόλια ή ενέσιμες θεραπείες, ή αντένδειξη για μια κατηγορία εμβολίων COVID-19 διαφορετική από αυτήν που πρόκειται να τους χορηγηθεί πρέπει να παρακολουθούνται για τουλάχιστον 30 λεπτά μετά την ένεση του εμβολίου. Όλα τα άλλα άτομα παρακολουθούνται για 15 λεπτά μετά την ένεση.Εμβολιασμός ατόμων που έχουν αναρρώσει από τη λοίμωξη COVID-19
Το CDC (Κέντρο ελέγχου και πρόληψης ασθενειών των ΗΠΑ) συνιστά εμβολιασμό για άτομα που έχουν ήδη περάσει τη νόσο COVID-19 και έχουν αναρρώσει. Οι εμβολιασμοί παρέχουν έναν ασφαλέστερο και πιο αξιόπιστο τρόπο για τη δημιουργία αντισωμάτων σε σύγκριση με τη φυσική μόλυνση, δηλαδή η ανοσολογική απόκριση που επάγεται από τον εμβολιασμό έχει παρατηρηθεί από τα έως τώρα δεδομένα των μελετών ότι είναι πιο αποτελεσματική για την προφύλαξη από νέα λοίμωξη COVID-19 σε σύγκριση με τη μόλυνση από τον ιό SARS-CoV-2. Οι ασθενείς μπορούν να λάβουν το εμβόλιο μόλις αναρρώσουν από την οξεία ασθένεια (εάν είναι συμπτωματική) και πληρούν τα κριτήρια για τη διακοπή της απομόνωσης. Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι ασθενείς που έλαβαν θεραπεία με μονοκλωνικά αντισώματα ή πλάσμα από αναρρωνύοντες, πρέπει να περιμένουν τουλάχιστον 90 ημέρες πριν υποβληθούν σε εμβολιασμό.
Αντενδείξεις εμβολιασμού
Ο εμβολιασμός COVID-19 αντενδείκνυται σε άτομα που έχουν εμφανίσει σοβαρές ή άμεσες αλλεργικές αντιδράσεις σε προηγούμενη δόση του εμβολίου ή σε οποιοδήποτε από τα συστατικά του.
Ο εμβολιασμός COVID-19 αντενδείκνυται σε άτομα που έχουν εμφανίσει σοβαρές ή άμεσες αλλεργικές αντιδράσεις σε προηγούμενη δόση του εμβολίου ή σε οποιοδήποτε από τα συστατικά του.
Γενικές Αρχές Πρόληψης και Ελέγχου Λοιμώξεων σε Κέντρα Αναφοράς COVID-19
Μαρία
Γαμβρούλη1, Χρήστος Τριανταφύλλου2
Προσκεκλημμένοι συγγραφείς
1.Νοσηλεύτρια
ΠΕ, MSICP, PgDip (ED), MSHCM, PhD (c),
Γ.Ν. Νίκαιας Πειραιά «Άγιος Παντελεήμων», Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο
Αθηνών, Τμήμα Νοσηλευτικής, Αθήνα
2. Νοσηλευτής ΠΕ, MSCE, PhD (c), Κέντρο Κλινικής Επιδημιολογίας
και Έκβασης Νοσημάτων (CLEO), Αθήνα
Σε καιρό πανδημίας η τήρηση των βασικών αρχών πρόληψης και ελέγχου λοιμώξεων σε κέντρα αναφοράς COVID-19, αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο τόσο για τη μείωση της διασποράς της λοίμωξης μεταξύ των ασθενών, αλλά και τη μετάδοση της λοίμωξης από τους ασθενείς στους επαγγελματίες υγείας και στο λοιπό προσωπικού του νοσοκομείου. Στο παρόν κεφάλαιο θα αναλυθούν: 1) Οι βασικές προφυλάξεις και προφυλάξεις μετάδοσης, 2) Η επιλογή του κατάλληλου θαλάμου νοσηλείας , 3) Οι προφυλάξεις κατά την εκτέλεση διαδικασιών δημιουργίας αερολύματος και συλλογής αναπνευστικών δειγμάτων και 4) Η διαχείριση της πρόσβασης και της μετακίνησης επισκεπτών στην υγειονομική μονάδα.
1. Βασικές προφυλάξεις και προφυλάξεις μετάδοσης
Όσον αφορά τις βασικές προφυλάξεις και τις προφυλάξεις μετάδοσης, ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στην εκπαίδευση για το σωστό τρόπο ένδυσης, αφαίρεσης και απόρριψης των μέτρων ατομικής προστασίας (ΜΑΠ). Οι επαγγελματίες υγείας (ΕΥ) όταν εισέρχονται στο δωμάτιο ασθενούς με γνωστή ή ύποπτη COVID-19, πρέπει να εφαρμόζουν τις βασικές προφυλάξεις επαφής και να χρησιμοποιούν μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας ή χειρουργική μάσκα, ποδιά, γάντια και οφθαλμική προστασία. Όταν είναι διαθέσιμες, προτιμώνται οι μάσκες υψηλής αναπνευστικής προστασίας (αντί για τις χειρουργικές μάσκες). Οι μάσκες υψηλής αναπνευστικής προστασίας πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά προτεραιότητα στη φροντίδα ασθενών που χρειάζεται να ληφθούν Αερογενείς Προφυλάξεις (π.χ. φυματίωση, ιλαρά, ανεμοβλογιά, νόσος COVID-19).
Υγιεινή χεριών
o Ο επαγγελματίας υγείας (ΕΥ) πρέπει να εκτελεί υγιεινή των χεριών πριν και μετά από κάθε επαφή με τον ασθενή, σε επαφή με δυνητικά μολυσματικό υλικό και πριν βάλει ή αφού βγάλει τα μέτρα ατομικής προστασίας (ΜΑΠ), συμπεριλαμβανομένων των γαντιών.
o Ο επαγγελματίας υγείας (ΕΥ) πρέπει να εκτελεί υγιεινή των χεριών πριν και μετά από κάθε επαφή με τον ασθενή, σε επαφή με δυνητικά μολυσματικό υλικό και πριν βάλει ή αφού βγάλει τα μέτρα ατομικής προστασίας (ΜΑΠ), συμπεριλαμβανομένων των γαντιών.
Η υγιεινή των χεριών μετά την αφαίρεση των ΜΑΠ είναι ιδιαίτερα σημαντική για την απομάκρυνση παθογόνων που μπορεί να έχουν μεταφερθεί στα γυμνά χέρια κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αφαίρεσης.
o Ο ΕΥ πρέπει να εφαρμόζει υγιεινή των χεριών χρησιμοποιώντας αλκοολούχο αντισηπτικό με περιεκτικότητα αλκοόλ 60-95% ή να πλένει τα χέρια του με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 30 δευτερόλεπτα. Εάν τα χέρια είναι εμφανώς λερωμένα, θα πρέπει η υγιεινή των χεριών να εκτελείται με σαπούνι και νερό.
o Οι υγειονομικές μονάδες πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα προϊόντα για την υγιεινή των χεριών είναι άμεσα διαθέσιμα για όλο το προσωπικό σε κάθε σημείο φροντίδας.
Τα Μέτρα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ)
Οι επιτροπές επιλογής υλικού πρέπει να επιλέγουν τα κατάλληλα μέτρα ατομικής προστασίας (ΜΑΠ) και να τα παρέχουν στους επαγγελματίες υγείας( ΕΥ). Οι ΕΥ πρέπει να λάβουν εκπαίδευση και να κατανοήσουν τα παρακάτω:
• Πότε κάποιος πρέπει να χρησιμοποιεί τα ΜΑΠ.
• Ποιο ΜΑΠ είναι απαραίτητο.
• Πώς να βάζει σωστά, να χρησιμοποιεί και να αφαιρεί τα ΜΑΠ κατά τρόπο που να αποτρέπει τη μόλυνση του ιδίου.
• Πώς να απορρίπτει ή να απολυμαίνει κατάλληλα και να συντηρεί τα ΜΑΠ.
• Τους περιορισμούς των ΜΑΠ.
Κάθε επαναχρησιμοποιήσιμο ΜΑΠ πρέπει να καθαρίζεται, να απολυμαίνεται και να συντηρείται κατάλληλα μετά και μεταξύ των χρήσεων. Οι υγειονομικές μονάδες θα πρέπει να διαθέτουν πολιτικές και διαδικασίες που να περιγράφουν μια συνιστώμενη σειρά για την ασφαλή τοποθέτηση και αφαίρεση των ΜΑΠ. Τα ΜΑΠ που συνιστώνται για την φροντίδα ενός ασθενούς με γνωστή ή ύποπτη COVID-19 περιλαμβάνουν:
Χειρουργική μάσκα προσώπου ή μάσκα υψηλής προστασίας
o Φορέστε μια μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας ή μια χειρουργική μάσκα (εάν δεν είναι διαθέσιμη η μάσκα υψηλής προστασίας) πριν εισέλθετε στο δωμάτιο του ασθενούς με νόσο COVID-19 ή στην περιοχή φροντίδας.
o Ο ΕΥ πρέπει να εφαρμόζει υγιεινή των χεριών χρησιμοποιώντας αλκοολούχο αντισηπτικό με περιεκτικότητα αλκοόλ 60-95% ή να πλένει τα χέρια του με σαπούνι και νερό για τουλάχιστον 30 δευτερόλεπτα. Εάν τα χέρια είναι εμφανώς λερωμένα, θα πρέπει η υγιεινή των χεριών να εκτελείται με σαπούνι και νερό.
o Οι υγειονομικές μονάδες πρέπει να διασφαλίζουν ότι τα προϊόντα για την υγιεινή των χεριών είναι άμεσα διαθέσιμα για όλο το προσωπικό σε κάθε σημείο φροντίδας.
Τα Μέτρα Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ)
Οι επιτροπές επιλογής υλικού πρέπει να επιλέγουν τα κατάλληλα μέτρα ατομικής προστασίας (ΜΑΠ) και να τα παρέχουν στους επαγγελματίες υγείας( ΕΥ). Οι ΕΥ πρέπει να λάβουν εκπαίδευση και να κατανοήσουν τα παρακάτω:
• Πότε κάποιος πρέπει να χρησιμοποιεί τα ΜΑΠ.
• Ποιο ΜΑΠ είναι απαραίτητο.
• Πώς να βάζει σωστά, να χρησιμοποιεί και να αφαιρεί τα ΜΑΠ κατά τρόπο που να αποτρέπει τη μόλυνση του ιδίου.
• Πώς να απορρίπτει ή να απολυμαίνει κατάλληλα και να συντηρεί τα ΜΑΠ.
• Τους περιορισμούς των ΜΑΠ.
Κάθε επαναχρησιμοποιήσιμο ΜΑΠ πρέπει να καθαρίζεται, να απολυμαίνεται και να συντηρείται κατάλληλα μετά και μεταξύ των χρήσεων. Οι υγειονομικές μονάδες θα πρέπει να διαθέτουν πολιτικές και διαδικασίες που να περιγράφουν μια συνιστώμενη σειρά για την ασφαλή τοποθέτηση και αφαίρεση των ΜΑΠ. Τα ΜΑΠ που συνιστώνται για την φροντίδα ενός ασθενούς με γνωστή ή ύποπτη COVID-19 περιλαμβάνουν:
Χειρουργική μάσκα προσώπου ή μάσκα υψηλής προστασίας
o Φορέστε μια μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας ή μια χειρουργική μάσκα (εάν δεν είναι διαθέσιμη η μάσκα υψηλής προστασίας) πριν εισέλθετε στο δωμάτιο του ασθενούς με νόσο COVID-19 ή στην περιοχή φροντίδας.
o Μάσκες Ν95 ή μάσκες που προσφέρουν υψηλότερο επίπεδο προστασίας πρέπει να χρησιμοποιούνται αντί για χειρουργική μάσκα όταν εκτελείτε ή παρευρίσκεστε σε μια διαδικασία δημιουργίας αερολύματος (βλέπε Ενότητα 3). Οι μάσκες υψηλής αναπνευστικής προστασίας και οι χειρουργικές μάσκες μίας χρήσης θα πρέπει να αφαιρούνται και να απορρίπτονται μετά την έξοδο από το δωμάτιο ή την περιοχή φροντίδας του ασθενούς και το κλείσιμο της πόρτας.
o Πραγματοποιήστε υγιεινή των χεριών αφού απορρίψετε την μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας ή τη χειρουργική μάσκα.
o Εάν χρησιμοποιούνται επαναχρησιμοποιούμενες, πρέπει να καθαρίζονται και να απολυμαίνονται σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή πριν από την επαναχρησιμοποίησή τους.
Προστασία των οφθαλμών
o Τοποθετήστε προστασία ματιών (δηλ. τα προστατευτικά γυαλιά ευρέος πεδίου ή ασπίδα προσώπου) κατά την είσοδο στο δωμάτιο του ασθενούς ή στην περιοχή φροντίδας. Τα γυαλιά οράσεως και οι φακοί επαφής δεν θεωρούνται επαρκής προστασία των ματιών.
o Αφαιρέστε την προστασία των ματιών πριν φύγετε από το δωμάτιο του ασθενούς ή την περιοχή φροντίδας.
o Τα επαναχρησιμοποιούμενα υλικά προστασίας ματιών πρέπει να καθαριστούν και να απολυμανθούν σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή πριν από την επαναχρησιμοποίησή τους. Τα υλικά προστασίας ματιών μίας χρήσης πρέπει να απορρίπτονται μετά τη χρήση.
Γάντια
o Τοποθετήστε καθαρά, μη αποστειρωμένα γάντια κατά την είσοδο στο δωμάτιο του ασθενούς ή στην περιοχή φροντίδας
o Αφαιρέστε και πετάξτε τα γάντια όταν βγαίνετε από το δωμάτιο του ασθενούς ή την περιοχή φροντίδας και αμέσως εφαρμόστε υγιεινή των χεριών.
o Αλλάξτε τα γάντια σε περίπτωση που λερωθούν ή σχιστούν.
Προστατευτικές ποδιές
o Φορέστε μια καθαρή προστατευτική ποδιά κατά την είσοδο στο δωμάτιο του ασθενούς. Αλλάξτε την ποδιά αν λερωθεί. Αφαιρέστε και απορρίψτε την σε ειδικό δοχείο για απόβλητα ή κλινοσκεπάσματα πριν εγκαταλείψετε το δωμάτιο του ασθενούς. Οι ποδιές μιας χρήσης πρέπει να απορρίπτονται μετά τη χρήση τους. Οι υφασμάτινες ποδιές πρέπει να πλυθούν μετά από κάθε χρήση.
Αν υπάρχει έλλειψη σε ποδιές, αυτές θα πρέπει να χρησιμοποιούνται κατά προτεραιότητα για:
• Διαδικασίες παραγωγής αερολύματος.
Δραστηριότητες φροντίδας των ασθενών που απαιτούν αυξημένη επαφή, αυξάνοντας έτσι τον κίνδυνο για μεταφορά παθογόνων στα χέρια και τα ρούχα του ΕΥ. Παραδείγματα περιλαμβάνουν:
- ντύσιμο
- μπάνιο / ντους
- μεταφορά του ασθενούς
- αλλαγή σεντονιών
- αλλαγή εσωρούχων ή βοήθεια με την τουαλέτα
- φροντίδα ή χρήση συσκευής
- φροντίδα τραύματος
• Στους ασθενείς με COVID-19 ή άλλες αναπνευστικές λοιμώξεις, αξιολογήστε την ανάγκη νοσηλείας. Εάν η νοσηλεία δεν είναι ιατρικά απαραίτητη, η φροντίδα στο σπίτι είναι προτιμότερη.
• Εάν γίνει εισαγωγή, τοποθετήστε έναν ασθενή με γνωστή ή ύποπτη COVID-19, σε μονόκλινο θάλαμο με κλειστή την πόρτα. Ο ασθενής θα πρέπει να έχει δικό του μπάνιο. • Οι θάλαμοι αρνητικής πίεσης (AIIRs) θα πρέπει να προορίζονται μόνο για ασθενείς που θα υποβληθούν σε διαδικασίες κατά τις οποίες δημιουργείται αερόλυμα.
• Ως μέτρο για τον περιορισμό της έκθεσης των ΕΥ και για τον περιορισμό της αλόγιστης χρήσης των ΜΑΠ, οι διευθύνσεις των υγειονομικών μονάδων, θα μπορούσαν να εξετάσουν το ενδεχόμενο να ορίσουν νοσηλευτικές πτέρυγες εντός υγειονομικής μονάδας, ως κλινικές αποκλειστικής νοσηλείας ασθενών με COVID-19, με προσωπικό στο οποίο έχει ανατεθεί αποκλειστικά η φροντίδα των επιβεβαιωμένων ή πιθανών κρουσμάτων με COVID-19.• Πρέπει ο απαιτούμενος αριθμός ιατρονοσηλευτικού προσωπικού να καθορίζεται, λαμβάνοντας υπόψη την αύξηση του αριθμού των πιθανών ή επιβεβαιωμένων κρουσμάτων με COVID-19 και την εξαίρεση του προσωπικού από τα καθήκοντα του, σε περίπτωση που νοσήσει.
Μπορεί να μην είναι δυνατή η διάκριση των ασθενών που έχουν COVID-19 από ασθενείς με άλλους αναπνευστικούς ιούς. Ως εκ τούτου, οι ασθενείς με διαφορετικά αναπνευστικά παθογόνα θα πρέπει να νοσηλεύονται στην ίδια κλινική. Ωστόσο, μόνο οι ασθενείς με το ίδιο αναπνευστικό παθογόνο μπορούν να νοσηλευτούν στο ίδιο δωμάτιο. Για παράδειγμα, ένας ασθενής με COVID-19 δεν θα πρέπει να νοσηλεύεται στο ίδιο δωμάτιο με έναν ασθενή με μη διαγνωσμένη αναπνευστική λοίμωξη.
Σε περιόδους έλλειψης μασκών υψηλής αναπνευστικής προστασίας ή χειρουργικών μασκών, οι διοικήσεις των νοσηλευτικών μονάδων θα μπορούσαν να σκεφτούν το ενδεχόμενο οι ΕΥ να αφαιρούν μόνο τα γάντια και τη προστατευτική ποδιά και να εκτελούν υγιεινή των χεριών μεταξύ των ασθενών με την ίδια διάγνωση (π.χ. επιβεβαιωμένο κρούσμα με COVID-19), ενώ θα συνεχίσουν να φοράνε την ίδια χειρουργική μάσκα προσώπου ή μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας και τα προστατευτικά γυαλιά (π.χ. εκτεταμένη χρήση). Ο κίνδυνος μετάδοσης από τα προστατευτικά γυαλιά και τις μάσκες κατά τη διάρκεια εκτεταμένης χρήσης είναι πολύ χαμηλός. Το υγειονομικό προσωπικό θα πρέπει να προσέχει να μην αγγίζει τα προστατευτικά γυαλιά, τη μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας ή τη χειρουργική μάσκα.
Τα προστατευτικά γυαλιά και η μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας ή χειρουργική μάσκα, θα πρέπει να αφαιρούνται και να πραγματοποιείται υγιεινή των χεριών εάν καταστραφούν ή μολυνθούν ή όταν ολοκληρωθεί η νοσηλεία στο θάλαμο.
o Οι ΕΥ θα πρέπει αυστηρά να ακολουθούν τις βασικές πρακτικές ελέγχου των λοιμώξεων μεταξύ των ασθενών (π.χ. υγιεινή χεριών, καθαρισμός και απολύμανση κοινόχρηστου εξοπλισμού).
• Περιορίστε τη μεταφορά και την μετακίνηση του ασθενούς εκτός του δωματίου.• Εξετάστε τη χρήση φορητού εξοπλισμού ακτινών Χ για να μειώσετε την ανάγκη μεταφοράς ασθενών.
• Στο μέτρο του δυνατού, οι ασθενείς με πιθανή ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη COVID-19, θα πρέπει να νοσηλεύονται στο ίδιο δωμάτιο σε όλη τη διάρκεια της παραμονής τους στη νοσηλευτική μονάδα.
• Οι ασθενείς πρέπει να φορούν χειρουργική μάσκα για να παρεμποδιστεί η διασπορά εκκρίσεων κατά τη μεταφορά. Εάν οι ασθενείς δεν μπορούν να ανεχθούν μια μάσκα προσώπου ή δεν υπάρχει διαθέσιμη, θα πρέπει να χρησιμοποιούν χαρτομάντιλο μια χρήσης για να καλύψουν το στόμα και τη μύτη τους.
• Το προσωπικό που εισέρχεται στο δωμάτιο θα πρέπει να χρησιμοποιεί ΜΑΠ.
• Όποτε είναι δυνατόν, εκτελέστε ιατρονοσηλευτικές διαδικασίες στο δωμάτιο του ασθενούς.
• Όταν ο ασθενής πάρει εξιτήριο ή μεταφερθεί, οι ΕΥ, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού καθαρισμού, θα πρέπει να αποφύγει την είσοδο στο άδειο δωμάτιο μέχρι να περάσει αρκετός χρόνος και να γίνουν αρκετές αλλαγές αέρα, για την απομάκρυνση δυνητικά μολυσματικών σωματιδίων. Μετά την πάροδο αυτού του χρονικού διαστήματος, το δωμάτιο θα πρέπει να υποβληθεί σε κατάλληλο καθαρισμό και απολύμανση επιφανειών πριν επαναχρησιμοποιηθεί.
3. Προφυλάξεις κατά την εκτέλεση διαδικασιών δημιουργίας αερολύματος
• Ορισμένες διαδικασίες που εκτελούνται σε ασθενείς με πιθανή ή επιβεβαιωμένη COVID-19, δημιουργούν μολυσματικά αερολύματα. Συγκεκριμένα, οι διαδικασίες που είναι πιθανό να προκαλέσουν βήχα (π.χ. ανοικτή αναρρόφηση των αεραγωγών) θα πρέπει να γίνονται με προσοχή και να αποφεύγονται αν είναι δυνατόν.
• Εάν εκτελούνται, θα πρέπει να γίνουν τα εξής:
o Οι ΕΥ στο δωμάτιο θα πρέπει να φορούν μάσκα N95 ή ανώτερου επιπέδου, προστατευτικά γυαλιά, γάντια και προστατευτική ποδιά.
o Ο αριθμός των ΕΥ, που θα πρέπει να υπάρχουν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, πρέπει να περιορίζεται μόνο σε εκείνους που είναι απολύτως απαραίτητοι για τη φροντίδα των ασθενών και την υποστήριξη της διαδικασίας. Οι επισκέπτες δεν θα πρέπει να είναι παρόντες στη διαδικασία.
o Οι διαδικασίες δημιουργίας αερολύματος (AGPs) πρέπει ιδανικά να διεξαχθούν σε δωμάτιο με αερισμό αρνητικής πίεσης (AIIR).
o Καθαρίστε και απολυμαίνετε αμέσως τις επιφάνειες του θαλάμου με τον ενδεδειγμένο τρόπο.
4. Συλλογή διαγνωστικών αναπνευστικών δειγμάτων
• Κατά τη συλλογή διαγνωστικών αναπνευστικών δειγμάτων (π.χ. ρινοφαρυγγικό επίχρισμα) από πιθανό ασθενή με COVID-19, θα πρέπει να γίνουν τα εξής:
o Οι ΕΥ στο δωμάτιο θα πρέπει να φοράνε μάσκα N-95 ή υψηλότερου επιπέδου (χειρουργική μάσκα εάν δεν υπάρχει μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας), προστατευτικά γυαλιά, γάντια και προστατευτική ποδιά.
o Ο αριθμός των ΕΥ που θα πρέπει να υπάρχουν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας πρέπει να περιορίζεται μόνο σε εκείνους που είναι απαραίτητοι για τη φροντίδα των ασθενών και την υποστήριξη της διαδικασίας. Οι επισκέπτες θα πρέπει να βγουν έξω από το δωμάτιο.
o Η συλλογή δειγμάτων πρέπει να πραγματοποιείται σε μια συνήθη αίθουσα εξετάσεων με κλειστή την πόρτα.
o Καθαρίστε και απολυμάνετε αμέσως τις επιφάνειες του θαλάμου με τον ενδεδειγμένο τρόπο.
5. Διαχείριση της πρόσβασης και της μετακίνησης επισκεπτών στην υγειονομική δομή
• Καθιέρωση διαδικασιών παρακολούθησης, διαχείρισης και εκπαίδευσης όλων των επισκεπτών, οι οποίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν:
o Όλοι οι επισκέπτες θα πρέπει να εκτελούν συχνά υγιεινή των χεριών και να ακολουθούν τις προφυλάξεις της αναπνευστικής υγιεινής και της κάλυψης του βήχα ενώ βρίσκονται στην υγειονομική μονάδα, ιδιαίτερα σε κοινόχρηστους χώρους.
o Έλεγχο των επισκεπτών για συμπτώματα οξείας αναπνευστικής νόσου πριν από την είσοδό τους στην υγειονομική δομή.
o Οπτικές σημάνσεις (π.χ. πινακίδες, αφίσες) στην είσοδο και σε στρατηγικούς χώρους (π.χ. περιοχές αναμονής, ανελκυστήρες, καφετέριες) που συμβουλεύουν τους επισκέπτες να μην εισέλθουν στην υγειονομική μονάδα όταν είναι άρρωστοι.
o Ενημέρωση των επισκεπτών σχετικά με την κατάλληλη χρήση των ΜΑΠ, σύμφωνα με τη τρέχουσα πολιτική επισκεπτηρίου της υγειονομικής μονάδας.
o Οι επισκέπτες των ασθενών που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες (π.χ. ογκολογικοί και μεταμοσχευμένοι) πρέπει να εξετάζονται για συμπτώματα πριν από την είσοδο στην υγειονομική μονάδα. Επιτρέπεται μόνο περιορισμένος αριθμός επισκεπτών.
Περιορίστε τους επισκέπτες σε ασθενείς με πιθανή ή επιβεβαιωμένη COVID-19. Ενθαρρύνετε τη χρήση εναλλακτικών μηχανισμών για την επικοινωνία ασθενών και επισκεπτών, όπως εφαρμογές βίντεο κλήσης σε κινητά τηλέφωνα ή tablet. Εάν πρέπει να πραγματοποιηθεί επίσκεψη, οι επισκέψεις πρέπει να προγραμματιστούν και να ελεγχθούν για την εφαρμογή των ακολούθων:
o Θα πρέπει να αξιολογείται ο κίνδυνος για την υγεία του επισκέπτη (π.χ. ο επισκέπτης μπορεί να έχει υποκείμενη ασθένεια που τον θέτει σε υψηλότερο κίνδυνο για COVID-19) και της ικανότητας του να συμμορφώνεται με τα μέτρα προφύλαξης.
o Οι υγειονομικές δομές θα πρέπει να παρέχουν οδηγίες, πριν από την είσοδο των επισκεπτών στα δωμάτια των ασθενών, σχετικά με την υγιεινή των χεριών και τη χρήση των ΜΑΠ σύμφωνα με τη τρέχουσα πολιτική της νοσηλευτικής μονάδας, ενώ βρίσκονται στο δωμάτιο του ασθενούς.
o Οι επισκέπτες δεν πρέπει να είναι παρόντες κατά τη διάρκεια των διαδικασιών δημιουργίας αερολύματος ή άλλων διαδικασιών συλλογής δειγμάτων.
o Οι επισκέπτες θα πρέπει να ενημερωθούν ότι επιτρέπεται μόνο η είσοδος στο δωμάτιο του ασθενούς και σε κανέναν άλλον χώρο της υγειονομικής μονάδας.
Πρόσθετα μέτρα κατά τη διάρκεια της περιόδου μετάδοσης του Sars-Cov-2 στη κοινότητα:
• Όλοι οι επισκέπτες θα πρέπει να ελέγχονται για πυρετό και αναπνευστικά συμπτώματα κατά την είσοδο υγειονομική μονάδα. Εάν έχει πυρετό ή αναπνευστικά συμπτώματα, ο επισκέπτης δεν πρέπει να εισέλθει στην υγειονομική μονάδα.
• Εάν εφαρμοστεί ο περιορισμός όλων των επισκέψεων, οι διοικήσεις των υγειονομικών μονάδων μπορούν να εξετάσουν περιπτώσεις εξαιρέσεων όπως στη περίπτωση που ο ασθενής είναι ετοιμοθάνατος ή όταν ένας επισκέπτης είναι απαραίτητος για τη συναισθηματική ευεξία και φροντίδα του ασθενούς.
• Περιορίστε τα σημεία εισόδου στη νοσηλευτική μονάδα.
Επιστροφή στην αρχική σελίδα -Πίνακα -Περιεχομένων
Σύνδεσμος : Διαδικτυακό βιβλίο: Ο Κορονoϊός (SARS-CoV2) και η προκαλούμενη νόσος COVID-19
Βιβλιογραφία-σύνδεσμοι
ΛΟΙΜΩΞΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ κορωνοϊό Covid-19 – Οδηγίες προφύλαξης για το κοινό
o Οι ΕΥ θα πρέπει αυστηρά να ακολουθούν τις βασικές πρακτικές ελέγχου των λοιμώξεων μεταξύ των ασθενών (π.χ. υγιεινή χεριών, καθαρισμός και απολύμανση κοινόχρηστου εξοπλισμού).
• Περιορίστε τη μεταφορά και την μετακίνηση του ασθενούς εκτός του δωματίου.• Εξετάστε τη χρήση φορητού εξοπλισμού ακτινών Χ για να μειώσετε την ανάγκη μεταφοράς ασθενών.
• Στο μέτρο του δυνατού, οι ασθενείς με πιθανή ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη COVID-19, θα πρέπει να νοσηλεύονται στο ίδιο δωμάτιο σε όλη τη διάρκεια της παραμονής τους στη νοσηλευτική μονάδα.
• Οι ασθενείς πρέπει να φορούν χειρουργική μάσκα για να παρεμποδιστεί η διασπορά εκκρίσεων κατά τη μεταφορά. Εάν οι ασθενείς δεν μπορούν να ανεχθούν μια μάσκα προσώπου ή δεν υπάρχει διαθέσιμη, θα πρέπει να χρησιμοποιούν χαρτομάντιλο μια χρήσης για να καλύψουν το στόμα και τη μύτη τους.
• Το προσωπικό που εισέρχεται στο δωμάτιο θα πρέπει να χρησιμοποιεί ΜΑΠ.
• Όποτε είναι δυνατόν, εκτελέστε ιατρονοσηλευτικές διαδικασίες στο δωμάτιο του ασθενούς.
• Όταν ο ασθενής πάρει εξιτήριο ή μεταφερθεί, οι ΕΥ, συμπεριλαμβανομένου του προσωπικού καθαρισμού, θα πρέπει να αποφύγει την είσοδο στο άδειο δωμάτιο μέχρι να περάσει αρκετός χρόνος και να γίνουν αρκετές αλλαγές αέρα, για την απομάκρυνση δυνητικά μολυσματικών σωματιδίων. Μετά την πάροδο αυτού του χρονικού διαστήματος, το δωμάτιο θα πρέπει να υποβληθεί σε κατάλληλο καθαρισμό και απολύμανση επιφανειών πριν επαναχρησιμοποιηθεί.
3. Προφυλάξεις κατά την εκτέλεση διαδικασιών δημιουργίας αερολύματος
• Ορισμένες διαδικασίες που εκτελούνται σε ασθενείς με πιθανή ή επιβεβαιωμένη COVID-19, δημιουργούν μολυσματικά αερολύματα. Συγκεκριμένα, οι διαδικασίες που είναι πιθανό να προκαλέσουν βήχα (π.χ. ανοικτή αναρρόφηση των αεραγωγών) θα πρέπει να γίνονται με προσοχή και να αποφεύγονται αν είναι δυνατόν.
• Εάν εκτελούνται, θα πρέπει να γίνουν τα εξής:
o Οι ΕΥ στο δωμάτιο θα πρέπει να φορούν μάσκα N95 ή ανώτερου επιπέδου, προστατευτικά γυαλιά, γάντια και προστατευτική ποδιά.
o Ο αριθμός των ΕΥ, που θα πρέπει να υπάρχουν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας, πρέπει να περιορίζεται μόνο σε εκείνους που είναι απολύτως απαραίτητοι για τη φροντίδα των ασθενών και την υποστήριξη της διαδικασίας. Οι επισκέπτες δεν θα πρέπει να είναι παρόντες στη διαδικασία.
o Οι διαδικασίες δημιουργίας αερολύματος (AGPs) πρέπει ιδανικά να διεξαχθούν σε δωμάτιο με αερισμό αρνητικής πίεσης (AIIR).
o Καθαρίστε και απολυμαίνετε αμέσως τις επιφάνειες του θαλάμου με τον ενδεδειγμένο τρόπο.
4. Συλλογή διαγνωστικών αναπνευστικών δειγμάτων
• Κατά τη συλλογή διαγνωστικών αναπνευστικών δειγμάτων (π.χ. ρινοφαρυγγικό επίχρισμα) από πιθανό ασθενή με COVID-19, θα πρέπει να γίνουν τα εξής:
o Οι ΕΥ στο δωμάτιο θα πρέπει να φοράνε μάσκα N-95 ή υψηλότερου επιπέδου (χειρουργική μάσκα εάν δεν υπάρχει μάσκα υψηλής αναπνευστικής προστασίας), προστατευτικά γυαλιά, γάντια και προστατευτική ποδιά.
o Ο αριθμός των ΕΥ που θα πρέπει να υπάρχουν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας πρέπει να περιορίζεται μόνο σε εκείνους που είναι απαραίτητοι για τη φροντίδα των ασθενών και την υποστήριξη της διαδικασίας. Οι επισκέπτες θα πρέπει να βγουν έξω από το δωμάτιο.
o Η συλλογή δειγμάτων πρέπει να πραγματοποιείται σε μια συνήθη αίθουσα εξετάσεων με κλειστή την πόρτα.
o Καθαρίστε και απολυμάνετε αμέσως τις επιφάνειες του θαλάμου με τον ενδεδειγμένο τρόπο.
5. Διαχείριση της πρόσβασης και της μετακίνησης επισκεπτών στην υγειονομική δομή
• Καθιέρωση διαδικασιών παρακολούθησης, διαχείρισης και εκπαίδευσης όλων των επισκεπτών, οι οποίες θα πρέπει να περιλαμβάνουν:
o Όλοι οι επισκέπτες θα πρέπει να εκτελούν συχνά υγιεινή των χεριών και να ακολουθούν τις προφυλάξεις της αναπνευστικής υγιεινής και της κάλυψης του βήχα ενώ βρίσκονται στην υγειονομική μονάδα, ιδιαίτερα σε κοινόχρηστους χώρους.
o Έλεγχο των επισκεπτών για συμπτώματα οξείας αναπνευστικής νόσου πριν από την είσοδό τους στην υγειονομική δομή.
o Οπτικές σημάνσεις (π.χ. πινακίδες, αφίσες) στην είσοδο και σε στρατηγικούς χώρους (π.χ. περιοχές αναμονής, ανελκυστήρες, καφετέριες) που συμβουλεύουν τους επισκέπτες να μην εισέλθουν στην υγειονομική μονάδα όταν είναι άρρωστοι.
o Ενημέρωση των επισκεπτών σχετικά με την κατάλληλη χρήση των ΜΑΠ, σύμφωνα με τη τρέχουσα πολιτική επισκεπτηρίου της υγειονομικής μονάδας.
o Οι επισκέπτες των ασθενών που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες (π.χ. ογκολογικοί και μεταμοσχευμένοι) πρέπει να εξετάζονται για συμπτώματα πριν από την είσοδο στην υγειονομική μονάδα. Επιτρέπεται μόνο περιορισμένος αριθμός επισκεπτών.
Περιορίστε τους επισκέπτες σε ασθενείς με πιθανή ή επιβεβαιωμένη COVID-19. Ενθαρρύνετε τη χρήση εναλλακτικών μηχανισμών για την επικοινωνία ασθενών και επισκεπτών, όπως εφαρμογές βίντεο κλήσης σε κινητά τηλέφωνα ή tablet. Εάν πρέπει να πραγματοποιηθεί επίσκεψη, οι επισκέψεις πρέπει να προγραμματιστούν και να ελεγχθούν για την εφαρμογή των ακολούθων:
o Θα πρέπει να αξιολογείται ο κίνδυνος για την υγεία του επισκέπτη (π.χ. ο επισκέπτης μπορεί να έχει υποκείμενη ασθένεια που τον θέτει σε υψηλότερο κίνδυνο για COVID-19) και της ικανότητας του να συμμορφώνεται με τα μέτρα προφύλαξης.
o Οι υγειονομικές δομές θα πρέπει να παρέχουν οδηγίες, πριν από την είσοδο των επισκεπτών στα δωμάτια των ασθενών, σχετικά με την υγιεινή των χεριών και τη χρήση των ΜΑΠ σύμφωνα με τη τρέχουσα πολιτική της νοσηλευτικής μονάδας, ενώ βρίσκονται στο δωμάτιο του ασθενούς.
o Οι επισκέπτες δεν πρέπει να είναι παρόντες κατά τη διάρκεια των διαδικασιών δημιουργίας αερολύματος ή άλλων διαδικασιών συλλογής δειγμάτων.
o Οι επισκέπτες θα πρέπει να ενημερωθούν ότι επιτρέπεται μόνο η είσοδος στο δωμάτιο του ασθενούς και σε κανέναν άλλον χώρο της υγειονομικής μονάδας.
Πρόσθετα μέτρα κατά τη διάρκεια της περιόδου μετάδοσης του Sars-Cov-2 στη κοινότητα:
• Όλοι οι επισκέπτες θα πρέπει να ελέγχονται για πυρετό και αναπνευστικά συμπτώματα κατά την είσοδο υγειονομική μονάδα. Εάν έχει πυρετό ή αναπνευστικά συμπτώματα, ο επισκέπτης δεν πρέπει να εισέλθει στην υγειονομική μονάδα.
• Εάν εφαρμοστεί ο περιορισμός όλων των επισκέψεων, οι διοικήσεις των υγειονομικών μονάδων μπορούν να εξετάσουν περιπτώσεις εξαιρέσεων όπως στη περίπτωση που ο ασθενής είναι ετοιμοθάνατος ή όταν ένας επισκέπτης είναι απαραίτητος για τη συναισθηματική ευεξία και φροντίδα του ασθενούς.
• Περιορίστε τα σημεία εισόδου στη νοσηλευτική μονάδα.
Σύνδεσμος : Διαδικτυακό βιβλίο: Ο Κορονoϊός (SARS-CoV2) και η προκαλούμενη νόσος COVID-19
Βιβλιογραφία-σύνδεσμοι
ΛΟΙΜΩΞΗ ΑΠΟ ΤΟ ΝΕΟ κορωνοϊό Covid-19 – Οδηγίες προφύλαξης για το κοινό
ΕΟΔΥ. Στρατηγική λήξης καραντίνας στενών επαφών και κρουσμάτων COVID-19
https://eody.gov.gr/wp-content/uploads/2020/11/COVID19-lixi-karantinas-apomonosis.pdf
Cascella M, Rajnik M, Cuomo A, et al. Features, Evaluation and Treatment Coronavirus (COVID-19) . In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK554776/
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ Features, Evaluation and Treatment of Coronavirus (COVID-19)
ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ Features, Evaluation and Treatment of Coronavirus (COVID-19)
Elsevier com Coronavirus information center-Clinical information ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ https://www.elsevier.com/connect/coronavirus-information-center#clinical-information
Clinical Key Elsevier. Coronavirus: novel coronavirus (COVID-19) infection
Οδηγίες πρόληψης και ελέγχου λοιμώξεων για ασθενείς με πιθανή ή επιβεβαιωμένη λοίμωξη από τον Sars-Cov-2 στις υγειονομικές δομές: Interim Infection Prevention and Control Recommendations for Patients with Suspected or Confirmed Coronavirus Disease 2019 (COVID-19) in Healthcare Settings
Guideline for Isolation Precautions: Preventing Transmission of Infectious Agents in Healthcare Settings: Guideline for Isolation Precautions: Preventing Transmission of Infectious Agents in Healthcare Settings
Discontinuation of Transmission-Based Precautions and Disposition of Patients with COVID-19 in Healthcare Settings (Interim Guidance): Discontinuation of Transmission-Based Precautions and Disposition of Patients with COVID-19 in Healthcare Settings
Πρότυπα OSHA PPE: Regulations (Standards - 29 CFR)
Στρατηγικές βελτιστοποίησης του υπάρχοντος αποθέματος συσκευών N95: Strategies for Optimizing the Supply of N95 Respirators
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου